Nederlandse Film-special (5): Wat we van Hollywood kunnen leren

Volgens Yorick van Wageningen is het de schuld van de actie Tomaat. En David Fincher is het helemaal eens met wat Yorick leerde van Karst Woudstra. Maar ik loop te hard van stapel.

De tussen Nederland en Amerika pendelende acteur Yorick van Wageningen mocht op het Nederlands Film Festival de eerste dag van de Nationale Film Conferentie afronden. Van Wageningen (Oorlogswinter, De wederopstanding van een klootzak, The Girl With the Dragon Tattoo) had geen wiskundig model in de aanbieding, maar wel een paar heldere opvattingen. Over het verschil tussen het werken op een filmset in Nederland en in Amerika. Dat wordt hem in interviews ook altijd gevraagd, zo merkte hij op. Dit is wat hij Nederlandse makers wil adviseren:

1. Stop toch met dat repeteren

Het grote verschil tussen hier en daar is een cultuurverschil. Hier heerst op de set het groepsgevoel, het gevoel dat je met z’n allen iets aan het maken bent. Van Wageningen ziet daar de erfenis van de actie Tomaat in.

Een gevolg is het eindeloze repeteren. In Amerika voer je een performance op. “Ik heb in Amerika nog nooit gerepeteerd”, aldus Van Wageningen. Hier wordt volgens hem alles kapotgerepeteerd tot er niets creatiefs meer over is.

In Amerika wordt veel gewerkt met stand-ins die de logistiek van een scène voorbereiden, terwijl de acteur zich in zijn trailer zit te verbijten. Het eerste spel wordt direct gefilmd. Nieuw, fris, spannend. Die eerste take is goud waard.

Zo ging dat in ieder geval bij David Fincher (The Girl With the Dragon Tattoo). Deze is het met toneelschrijver en regisseur Karst Woudstra eens dat een regisseur de brug is tussen acteur en script en voornamelijk bijstuurt. Een regisseur moet bij een acteur de angst wegnemen om met zijn personage te versmelten.

Goede ervaringen had Van Wageningen ook met de gemompelde aanwijzingen van Terrence Malick (The New World) en met de volgens Van Wageningen knettergekke Michael Mann (Blackhat), die ook niet repeteert. Want: de eerste take is nooit perfect, en daarom is het perfect.

2. Niet alles hoeft verstaanbaar te zijn

Ondertitels geven ons de illusie dat we al die Amerikaanse films perfect verstaan, maar dat is helemaal niet zo. Volgens Van Wageningen is het typisch Nederlands dat de geluidsopname duidelijk en verstaanbaar moet zijn. Helemaal niet nodig. Gemompel kan heel goed werken.

Ga eens naar Pirate Bay, zo adviseerde Van Wageningen, en zoek daar de bewerkte versie van Mad Max Fury Road eens op. Zwart-wit en alle dialogen eruit gegooid. “Geweldig!”