In deze periode voor Pasen lijken de Passies van Johann Sebastian Bach schier onontkoombaar. Maar de alternatieven zijn in opmars. Afgelopen week presenteerden het Koninklijk Concertgebouworkest en het Groot Omroepkoor twee zeer succesvolle nieuwe Passies.
Alternatieve passie
Morgen brengen het AVROTROS Vrijdagconcert Deus Passus van de Duitse componist Wolfgang Rihm. Het wordt uitgevoerd door het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van chef-dirigent Markus Stenz. Rihm componeerde dit ruim anderhalf uur durende stuk in 2000, ter gelegenheid van de 250e sterfdag van Bach.
Evangelie Lucas naast gedicht Holocaust-overlever
Rihm baseerde zich grotendeels op het evangelie van Lucas in Deus Passus: Passions-Stücke nach Lukas. Daarnaast gebruikte hij teksten van Jesaja, de liturgie van de Goede Week, het Stabat Mater en een gedicht van Paul Celan. Vooral dit laatste is opmerkelijk. Door een tekst te kiezen van deze Holocaust-overlever koppelt Rihm het lijdensverhaal van Christus aan het lijden van de Joden.
Misdaden in naam van de ‘lijdende God’
Hij zei hierover: ‘Deus Passus – de ‘lijdende God’ – staat centraal in het christelijke denken. Maar we moeten ook verantwoording afleggen voor het leed dat de wereld is aangedaan in naam van deze christelijke God.’ – Niet voor niets koos Rihm grotendeels teksten van Lucas, wiens evangelie het minst antisemitisch is.
In de gangbare opvatting worden de Joden er immers van beschuldigd de kruisiging van Christus te hebben afgedwongen. Rihm volgt in Deus Passus de controversiële opvatting dat zij juist vroegen om diens vrijlating. Hij haakt hiermee aan bij sommige wetenschappers die betogen dat de evangelisten het verhaal bewust verdraaid zouden hebben om de Joden in een kwaad daglicht te stellen.
Donker maar ingetogen
In Deus Passus blijft Rihm dichtbij de taal en sfeer van Bach. Toch is zijn muziek onmiskenbaar geworteld in het modernisme. De sfeer is donker, maar ingetogen, met enkele felle uitbarstingen op cruciale momenten. Een waar meesterwerk, dat meteen al bij de première in 2000 het publiek ademloos deed toehoren.
[bol_product_links block_id=”bol_58ef5aa8ea758_selected-products” products=”1000004002325667″ name=”dp” sub_id=”thea” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]Ik maakte voor de live uitzending op Radio 4 een podcast over dit intens aangrijpende stuk. Je beluistert hem hier.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
