Franui en Boesch pretentieloos #HF17

Zo’n 25 jaar geleden kwamen tien muzikanten bij elkaar in Innervillgraten. Een gehucht in Oost-Tirol, om treurmarsen te spelen. Er vormde zich een band: Franui. Door eigenzinnige bewerkingen te maken van muziek als van Schubert en Mahler kreeg Franui internationaal succes. Op het Holland Festival 2017 brengen ze een muziekprogramma over het leven en vergankelijkheid. In samenwerking met bariton Florian Boesch en de Zweedse videokunstenaar Jonas Dahlberg presenteren ze Alles wieder gut.

Franui is in 1993 opgericht door trompettist en componist Andreas Schett. Samen met Markus Kraler vormen ze de muzikale leiding van dit eigentijdse blazersensemble. Hun muziek is een samenraapsel van boerencultuurmuziek, klassieke muziek en jazz.

In een timmermanswerkplaats in Innervillgraten is het allemaal begonnen. Andreas Schett: ‘We zijn zonder plan gestart. We vroegen allemaal mensen om met ons mee te doen. Spontaan gingen we toen volksmuziek en treurmarsen spelen. Deze muziek hebben we altijd interessant gevonden. Ook al omdat het op dat moment de beste muziek was die voorhanden was. Muziek voor speciale gelegenheden.’

Het blazersensemble, dat overigens ook drie snaarinstrumentalisten heeft, maakte de overstap naar klassieke muziek. De Deutsche Messe van Frans Schubert werd bewerkt en ander werk uit de (laat)romantiek zoals van Gustav Mahler.

Schett vertelt dat Franui een bepaalde muzikale visie uitdraagt. ‘We willen muziek maken die niet alleen eenzijdig is. Geen muziek waarbij je alleen kunt denken: nu moet ik lachen of juist verdrietig zijn.’ Franui wil met name de liedkunst losmaken van het artificiële. Het ruwe, het ongepolijste in deze muziek moet volgens hem weer een plek krijgen.

Volgend jaar vieren jullie je 25-jarig jubileum. Jullie succes zorgde voor grote belangstelling voor jullie dorp. Zijn de bewoners van Innervillgraten trots op jullie?

‘Niet allemaal.  Toen we begonnen organiseerden wij zes jaar lang een muziekfestival waar iedereen op af kwam. De plek waar wij altijd optraden is op een gegeven moment in brand gestoken. Waarom en door wie? Het heeft ermee te maken dat het dorp, zeker twintig jaar geleden, niet voorbereid was op het toerisme.

De bewoners hadden moeite met de nieuwe tijd. Alles wat autoriteit had in 1996 was nog precies hetzelfde als in 1896. Ineens kwam er een volledig andere wereld het dorp binnen en dat bracht veel verandering. De kerken hadden altijd vol gezeten op zondag. Dat was toen ineens afgelopen. Wij werden daarvoor door de oudere generatie verantwoordelijk gehouden.’

Tijdens de liedavond Alles Wieder Gut zingt bas-bariton Florian Boesch onder meer bewerkte liederen als Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen. En Schumanns Der arme Peter, Schuberts Abendstern en Brahms’ Über die Heide.

Franui is pretentieloos

Waarom hebben jullie Florian Boesch gevraagd?

‘Florian Boesch heeft inderdaad een wat omfloerste manier van zingen. Hij is niet een liedzanger van: muziek omslaan en dan verder zingen. Florian geniet ervan om het anders te doen. Hij krijgt van ons ook veel vrijheid.’ Van een lied als ‘Über die Heide’ van Brahms gebruikt Boesch de sopraanversie. Die hij dan zingt op zijn hoogte. ‘Puristen vinden dit niet kunnen, maar het is heel mooi omdat het pretentieloos is.’

Speciaal voor Alles wieder gut heeft de Zweedse beeldend kunstenaar Jonas Dahlberg een videofilm gemaakt. Die het thema vergankelijkheid en eindigheid weergeeft. Op een groot projectiescherm zie je een slaapkamer in zwart-wittinten.

‘Als het publiek binnenkomt loopt de video al. Je ziet een bed, een kussen, een nachtkastje en een lampje. Het is zo archetypisch dat je meteen je betrokken voelt. Dan merk je dat het statische beeld niet klopt.’

Volgens Schett past dit beeld over vergankelijkheid goed bij de muziek. Vergankelijkheid geldt namelijk ook voor leven en liefde.

Alles wieder gut lijkt melancholisch van aard. Is Franui ook melancholisch?

‘Dat hoor ik liever niet. Wij willen niet in een hoekje gedrukt worden. Ook droevige muziek kan iets vrolijks hebben. Onze muziek kent twee podia: de begraafplaats en de dansvloer. Want als je een begrafenismars snel speelt, dan heb je een polka.’