Meteen naar de inhoud

L’Orfeo: deze prachtvoorstelling verdient het internationaal op tournee te gaan!

De nieuwe productie van L’Orfeo van De Nederlandse Reisopera en Opera2Day is een vorm van totaaltheater waarbij Wagner zijn vingers zou hebben afgelikt. In haar regie smeedt Monique Wagemakers zang, dans, muziek, kostuums en decor samen tot een onlosmakelijk geheel. De voorstelling is meeslepend, poëtisch en betoverend en sluit naadloos aan bij de gestileerde taal waarmee Monteverdi in 1607 het genre opera introduceerde. Bij de première in Theater Wilmink zaten wij ruim anderhalf uur lang aan onze stoel gekluisterd.

Ook vierhonderd jaar later is de kernvraag in het libretto van Alessandro Striggio nog altijd invoelbaar: hoe gaan wij om met verlies? Blijven we eindeloos zitten simmen of zetten we ons eroverheen en worden zo een ‘sadder, wiser person’, om Coleridge te parafraseren. Orfeo lukt dit laatste niet. Als zijn kersverse echtgenote Euridice overlijdt aan een slangenbeet beweegt hij – letterlijk – hemel en aarde om haar uit het dodenrijk terug te halen.

Omzien in wrok

Maar wanneer hij de goden eenmaal vermurwd heeft weet hij op het moment suprême zijn emoties niet in bedwang te houden. Met één blik achterom verliest hij zijn geliefde opnieuw, dit keer voorgoed. En ook dan verdrinkt hij in zelfbeklag. Zijn vader Apollo roept hem tot de orde: ‘Waarom blijf je hangen in wrok en verdriet, weet je dan nog altijd niet dat aards geluk nooit eindeloos duurt?’ Waarop ze samen ten hemel stijgen, waar Orfeo voor eeuwig Euridice tussen de sterren kan zien stralen.

Het toneel is leeg. Het enige attribuut is de installatie ‘Ego’ van Lonneke Gordijn van Studio Drift, een transparant driedimensionaal doek, handgeweven uit 16 kilometer ragfijne draden van fluorkoolstof. Met behulp van door de dirigent aangestuurde software neemt dit vliegensvlug andere vormen aan, die direct gerelateerd zijn aan de gevoelens van Orfeo. Zo representeert het kunstobject diens innerlijke wereld en wordt het tot een handelend personage.

Kunstobject als handelend personage

Veelal heeft het weefsel een kubusvorm, nu eens als een gevangenis waarin Orfeo opgesloten zit, dan weer als de doodskist waarin Euridice wordt weggedragen. Bij de aankondiging van haar overlijden ‘schrikt’ het doek en neemt razendsnel een diagonale vorm aan die zich angstig lijkt te verstoppen in de nok van het toneel.

Ook de dynamische choreografie van Nanine Linning en het lichtontwerp van Thomas C. Hase zijn wonderschoon; de kostuums van Marlou Breuls zijn mooi maar wat eenvormig. Bij de opening zien we een schaars-wit belichte, door elkaar krioelende kluwen mensen in vleeskleurige, geribbelde bodystockings. Hieruit stijgt La Musica als een Venus van Milo omhoog om het verhaal van Orfeo aan te kondigen. Dit is een glansrol van de mezzosopraan Luciana Mancini, die met haar warme, volle stem ook gestalte geeft aan de boodschapster en Proserpina.

‘Vierkant’ wereldbeeld

Orfeo draagt als enige een – eveneens vleeskleurige – zwierige jurk. Die houdt hij de hele voorstelling aan, terwijl de overige personages in de onderwereld hun kostuums verruilen voor donkerblauwe lange gewaden. Dit symboliseert mooi zijn onvermogen zich aan te passen aan de omstandigheden: hij zit gevangen in zijn eigen ‘vierkante’ wereldbeeld. De tenor Samuel Boden heeft een verzorgde dictie en zingt moeiteloos de soms lastige kronkelingen die Monteverdi hem in de mond legt. – Zelfs wanneer het koor hem ophijst en over het toneel draagt. Jammer genoeg is zijn stem iets te klein voor de grote zaal.

De betoverende eenheid van het regieconcept wordt nog eens extra onderstreept doordat er geen merkbaar onderscheid is tussen dansers en zangers. De vloeiende bewegingen met veel sierlijke sprongen, uitgestrekte armen en doorgebogen lichamen gaan gelijk op met loepzuiver gezongen koorpassages. Je gelooft haast je ogen en oren niet, hier is duidelijk lang en intensief aan gewerkt. Enig minpuntje is het slot van de tweede akte, wanneer zangers en dansers zich met luidruchtig gebrul in elkaars armen storten, als zijn wij getuige van een therapeutische sessie om liefdesverdriet te verwerken.

Subtiele chitarrones

De coördinatie tussen podium en orkest is voorbeeldig. Dirigent Hernán Schvartzman voert het barokensemble La Sfera Armoniosa met veel gevoel door de fijn geciseleerde taal van Monteverdi. Passages met subtiel getokkel van chitarrones (langhalsluiten) en warmbloedige orgelklanken worden afgewisseld met levendige sinfonias. Hierin nemen strijkers en blazers het voortouw en ontstaat een weldadig volle orkestklank, die gelijk opgaat met schitterende koorpartijen.

Bijzonder fraai is de snerpende, als een draailier klinkende ‘regale’, die de onverbiddelijke Caronte begeleidt wanneer hij Orfeo de overtocht naar Hades ontzegt. Alex Rosen is met zijn sonore bas de ideale veerman van de onderwereld en overtuigt bovendien als geest. Mooi is ook de sopraan Kristen Witmer die met haar pure, heldere stem zowel de rollen van Euridice, Hoop en Echo vertolkt. De bas-bariton Yannis François is een wat bescheiden Pluto, maar maakt indruk als herder en geest.

Kortom, deze prachtvoorstelling verdient het internationaal op tournee te gaan. Gaat dat zien, gaat dat horen!

Cultuurpers werkt anders. Jij bepaalt wat dit verhaal waard is!

Wat fijn dat je tot hier gelezen hebt. Je las inmiddels alweer verhalen van deze auteur. Laat je waardering blijken met een kleine donatie!

donatie
Doneer

Waarom doneren?

We zijn ervan overtuigd dat goede onderzoeksjournalistiek en deskundige achtergrondinformatie essentieel zijn voor een gezonde cultuursector. Daar is in kranten en andere oude en nieuwe media vaak geen plek en tijd voor. Cultuurpers wil die ruimte en tijd wel bieden, en we willen dat voor iedereen zo houden. Of je nu rijk bent, of arm. Daarom willen we deze site zo veel mogelijk gratis houden. Dat kost geld, veel geld. Dankzij donaties van lezers zoals jij kunnen we blijven bestaan, en beseffen we ook hoe belangrijk lezers ons vinden. We vinden het bovendien de best mogelijke manier om journalistiek onafhankelijk te houden. Zo bestaat Cultuurpers al sinds 2009: dankzij lezers die zo een beetje eigenaar worden van deze onmisbare plek!

Je kunt ook lid worden, dan zet je je eenmalige donatie om in blijvende steun!

Thea Derks

Thea Derks studeerde Engels en Muziekwetenschap. In 1996 voltooide zij cum laude haar studie musicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in hedendaagse muziek en publiceerde in 2014 de lovend ontvangen biografie 'Reinbert de Leeuw: mens of melodie'. Vier jaar voltooide zij 'Een os op het dak: moderne muziek in vogevlucht', speciaal gericht op de geïnteresseerde leek. Je koopt het hier: https://www.boekenbestellen.nl/boek/een-os-op-het-dak/9789012345675 In 2020 verscheen de 3e druk van de Reinbertbio,met 2 extra hoofdstukken die de periode 2014-2020 beschrijven. Deze verschenen ook apart als Slotakkoord.Bekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands