Een jonge blonde vrouw klimt een trap op in een ronde, raamloze ruimte en komt uit in een woestijn. Ze rent rondjes rond een rode doek, terwijl ze zingt: “everything’s repeated many times”. Of: dezelfde jonge vrouw ligt in dezelfde raamloze ronde ruimte, maar nu in een ander jurkje en met een curieuze machine. “everything’s repeated many times”. Of: dezelfde vrouw, dezelfde ruimte, ander jurkje, daalt af in een ondergrondse ruimte waarin ze onder een tafel kruipt. Het tafelkleed lijkt op het rode doek in de woestijn. “everything’s repeated many times”. Het is de opening van de interactieve liederencyclus The Book of Sand van Michel van der Aa.
Michel van der Aa is een dapper mens. Hij schreef zijn liederencyclus naar verhalen van Jorge Luis Borges. Eén verhaal van Borges is al moeilijk in 12 minuten te vatten, laat staan meerdere verhalen, zonder dat je de draad volkomen kwijt raakt in zijn magisch realistische wereld. Toch weet van der Aa een mooi werk te maken waarin je zelf de koers bepaalt, maar waarin de verschillende lagen steeds naar elkaar verwijzen.
Goochelen met 3 lagen
Van der Aa is een interdisciplinaire kunstenaar met een solide basis in hedendaagse muziek maar ook met ervaring en opleiding in film en theater. The Book of Sand is een werk op de grens van het technische kunnen: 3 lagen film met muziek staan de gebruiker ter beschikking om een eigen collage te maken. We hebben het bij de lancering gevraagd: meer lagen is technisch niet haalbaar. Maar meer is in dit geval ook helemaal niet beter.
In die drie lagen worden meerdere verhalen van Jorge Luis Borges samengesmolten tot 3 liederen waarin per laag een andere muziek dezelfde zangpartij begeleidt. Kate Miller-Heidke zingt de sterren van de hemel. De drie filmlagen zijn heel verschillend in sfeer, muziek, licht, geluid, handeling. Ze komen samen in het Aleph-moment aan het einde van de cylus, het moment waarop alles in het hele universum samenvalt in een zichzelf spiegelende spiegel.
Pretentious, moi?
Dit klinkt alsof het ontzettend uit de bocht kan vliegen in pretentieuze kunst waar het idee belangrijker is dan de uitvoering. Niets is minder waar. De 3 lagen zijn onafhankelijk van elkaar prachtig gemaakt, zoewel muzikaal als filmisch. De navigatie tussen de lagen is heel simpel, je swipet of klikt en de lagen gaan naadloos in elkaar over, althans, als je computer niet te oud is. Je kunt dus je eigen film maken, afhankelijk van je smaak kun je ontzettend snel monteren en een heel snelle videoclip maken, of je kunt wat rustiger schuiven tussen de lagen en een dromerig surrealistisch filmpje maken. Je kunt ook navigeren in tijd, stukje vooruit, stukje achteruit. Het enige dat je niet kunt is de muziek uit de ene laag meenemen naar de film uit de andere laag. Dat is een beetje jammer, omdat je dat niet het effect van je montage op het hele werk kunt ‘testen’.
The Book of Sand is een klein en gesloten universum (misschien is multiversum hier een betere term) waarin het goed toeven is. Het nodigt uit tot spelen en ontdekken, op rondjes klikken en aan het klokje draaien. Gaande weg ontdek je meer hoe de lagen ten opzichte van elkaar zijn gestructureerd en hoe ze elkaar beinvloeden. Het resultaat is, hoe je er ook doorheen navigeert, prachtig.
Goed te weten: The Book of Sand is hier te bekijken. Binnenkort komt de app ook beschikbaar.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
