Soms moet een goed verhaal verteld worden, en niet alleen verbeeld.

Sommige kunst heeft een verhaal nodig. Dan volstaat een doekje aan de muur met het opschrift ‘Zonder Titel’ niet. De performance ‘Laaroussa’ (Bruid) van de Frans-Tunesische broer en zus Selma en Soufiane Ouissi valt binnen die categorie. Hoe bijzonder hun fysieke aanwezigheid op een donker toneel ook is, zonder uitleg vooraf en een vragenuurtje achteraf zegt het allemaal bitter weinig.

Is dat erg?

Ja, omdat dat verhaal rondom deze ‘performance’ te mooi is om niet gehoord te worden, en ‘ja’, omdat de voorstelling zonder die uitleg blijft passen in het beeld van een hermetisch gesloten kunst die op afstand van het publiek gaat staan. ‘Nee’, omdat de performance zich vooral afspeelt binnen de beschermde omgeving van een publiek en een theater dat doorgaans vanzelf de moeite al neemt om achtergrondinformatie te verzamelen.

Ik behoor zelf tot de categorie die liever heeft dat het kunstwerk vanzelf alle relevante vragen oproept, en mij uitnodigt om het gebodene te interpreteren. Ik houd van verhalen verteld krijgen. Ik kreeg hier het verhaal vooraf in een interview met Selma en Soufiane. En dat verhaal is bijzonder. Selma vertelt hoe ze in een Parijse galerie een beeldje zag dat ze herkende uit haar geboorteland Tunesië. Navraag leerde dat de prijs die de Franse kunsthandel ervoor vroeg, honderden malen hoger was dan de prijs die de maaksters ervoor kregen. Ze vond dat onrechtvaardig.

Ontwikkelingsproject

Samen met haar broer, met wie ze al enige jaren een danskunst-duo vormt, ging ze op onderzoek uit. Ze troffen in de regio waar de beeldjes vandaan kwamen tientallen vrouwen aan, die allemaal met de zelfde technieken aardewerk maakten. Onderling contact was er nauwelijks: de vrouwen woonden in gehuchtjes op kilometers afstand van elkaar. Er was hoogstens haat en nijd, ontstaan door handelaren die in prijsonderhandelingen de prijzen verder omlaag praatten, en zo de vrouwen tegen elkaar uitspeelden.

[Tweet “Wat vindt u? Moet kunst soms beter uitgelegd worden?”]

Selma en Soufiane waren als bewegingskunstenaar onder de indruk van de techniek van de vrouwen en maakten daar hun voorstelling over. Om die van context te voorzien werd er ook een filmploeg ingevlogen, en om dat weer te stroomlijnen werden de vrouwen met elkaar in contact gebracht. Zo ontstond uit hun kunstenaars-nieuwsgierigheid een ontwikkelingsproject. De vrouwen werken nu samen, helpen elkaar, en slagen er nu ook in een hogere prijs voor hun werk te krijgen.

Arabische Lente

Eind goed, al goed, zou je zeggen: ware het niet dat de Arabische Lente, die in Tunesië begon, voor dit kunstproject helemaal geen lente betekende. Ook in Tunesië is het fundamentalisme in opkomst. Strijders verbergen zich in het bergachtige gebied waar de vrouwen wonen en werken. En enkele vrouwen zijn al bedreigd vanwege het feit dat ze niet alleen schaaltjes en borden maken, maar ook poppen. Het afbeelden van mensen is immers taboe in de fundamentalistische islam.

Daarmee is een traditie, die qua vormentaal teruggrijpt op de Carthagen, 2500 jaar geleden, plotseling in de gevarenzone terechtgekomen.

Dit verhaal krijgt u dus niet mee van de voorstelling zelf. Die bestaat uit extreme close ups, prachtig gefilmd in super HD kwaliteit, van de vrouwen die elkaar een gezichtmassage geven, van klei, van beweging. Voor dat projectiescherm zitten de twee performers, en we zien in strijklicht uitgelicht eerst hun ruggen, en daarna hun handen bewegen, in een gestileerde versie van de bewegingen van de vrouwen op het scherm. Om hen heen op papieren de in danshiëroglyphen vastgelegde bewegingen. Hoezeer het ook esthetisch is, een echte verbinding komt niet tot stand tussen de bewegingen van de beide kunstenaars en het scherm achter hen. Om dat voor elkaar te krijgen heb je toch echt het verhaal nodig.

Dat zou een integraal onderdeel van de voorstelling moeten zijn. Maar veel theaters vinden dat een slecht idee. En dat vind ik dan weer een slecht idee.

Wat vindt u? Moet kunst soms beter uitgelegd worden? Laat het weten in de comments!