78 Miljoen euro is de omzet die de film- en dvdbranche in Nederland misloopt als gevolg van illegaal downloaden. Dat werd onlangs in een persbericht bekend gemaakt. Gisteren was het ook een van de onderwerpen op een door Filmproducenten Nederland (FPN) georganiseerde discussiemiddag over ontwikkelingen rond het auteursrecht.
Ooit, in de boekentijd, was alles simpel. Nu, in de beeld- en internetwereld, is iedereen boos op elkaar, aldus auteursrechtexpert Christiaan Alberdingk Thijm. Een ingewikkelde kluwen van betrokkenen en belangen,
dat was ook de indruk van ondergetekende na drie uur bombardement met info en standpunten. Enkele notities:
1. Dickens had er al last van
Het auteursrecht is geboren in de tijd waarin de schrijver aan het begin stond van de overzichtelijke keten auteur-drukpers-uitgever-boek-lezer. Maar ook toen waren er piraten. De Britse schrijver Charles Dickens had in de Verenigde Staten geen copyright zodat zijn werk daar onbekommerd werd vermenigvuldigd. Gratis voor de lezers? Nee, het waren de krantenuitgevers die profiteerden, zo vertelde Robert Levine, schrijver dan het spraakmakende Free Ride: How Digital Parasites Are Destroying the Culture Business and How the Culture Business Can Fight Back.
2. Nederland piratenland
Ook Nederland was ooit een vrijhaven voor boekpiraten. Maar zo kon wel een boekenindustrie ontstaan (Alberdingk Thijm).
3. Het auteursrecht werkt niet goed meer
Internationaal rechten regelen is een heksentoer, omdat ieder land een eigen auteurswet heeft. Kwaliteitsfilmers wijken in de Verenigde Staten uit naar televisie omdat daar gemakkelijker financiering is. Televisie is nog een markt (Levine). Enthousiast is Levine over de innovatie van Blendle, maar wordt op de vingers getikt door Wijbrand Schaap (Freelancers Associatie). “Blendle betaalt freelance-auteurs geen cent!”
Paul Keller van Kennisland signaleert de moeilijkheden waar erfgoedinstellingen mee worstelen. “Rechthebbenden zijn onverantwoordelijke mensen die niet te vinden zijn als je ze nodig hebt.”
4. Europees auteursrecht in de steigers
‘Het huidige, versnipperde auteursrecht in de Europese Unie is slecht voor de Europese economie. Ondertussen profiteren Amerikaanse bedrijven van die situatie.’ Dat vind Eurocommissaris Neelie Kroes, die zich sterk maakt voor een Europees auteursrecht. Een lokkend perspectief dat veel problemen oplost? Aanwezigen zien haken en ogen. Pas op dat dit nieuwe uniforme auteursrecht niet bij elkaar wordt gelobbyd door enkele grote internet- en technologiebedrijven. Zijn er wel echte Europabreed werkende filmproducenten? Is er ook pan-Europese financiering?
5. Voorzetje?
Uit het persbericht van de FPN: ‘Downloaden uit illegale bron was in Nederland de afgelopen 12 jaar toegestaan omdat de regering van mening was dat het binnen de grenzen van de thuiskopie exceptie viel. Het Europees Hof van Justitie heeft deze Nederlandse interpretatie echter onrechtmatig verklaard. Daarmee is vanaf 10 april 2014 downloaden uit illegale bron in Nederland verboden.’
Of dit echte gevolgen heeft wachten we af. Voordeel is in ieder geval dat we nu gewoon ‘illegale downloads’ mogen schrijven, in plaats van ‘downloads uit illegale bron’.
6. Onderzoek downloadschade
Ook uit het FPN persbericht: ‘De Nederlandse filmindustrie verliest jaarlijks minimaal 78,4 miljoen euro omzet (inclusief BTW) als gevolg van het downloaden van films uit illegale bron. Dit blijkt uit het rapport Omdat het gratis is, opgesteld door Considerati. Dit rapport geeft voor het eerst inzicht in de schade die de filmindustrie lijdt door het downloaden uit illegale bron. De schadeberekening is mede gebaseerd op het consumentenonderzoek Alleen maar nette mensen naar downloadgedrag.’
Het begrip ‘Nederlandse filmindustrie’ wordt hier breed opgevat: van filmmaker tot en met bioscoopexploitant, dvd-distributeur en internetwinkel. Een conclusie van het onderzoek is dat voor elke 10 illegale (gratis) downloads 3,2 films minder worden gekocht (dvd, vod). Bioscoopbezoek heeft er geen last van.
Kan je echt weten wat iemand gekocht zou hebben als er geen piratenaanbod was geweest? Moeilijk natuurlijk, maar op het eerste gezicht is het onderzoek serieus aangepakt, zonder al te wilde speculaties. Bart Schermer van Consideratie noemt de verhouding 10/3 ‘plausibel’ en meent dat het omzetverlies met vrij grote zekerheid tussen de 70 en 90 miljoen euro ligt. Het is een bedrag dat ook redelijk aansluit bij de werkelijke daling van verkoop (en verhuur) in de dvd-branche.
7. Gaan we nu 78 miljoen ophalen?
Hoe die illegale download ook aangepakt gaat worden, die volledige 78 miljoen gaan we natuurlijk niet incasseren, daar is iedereen het wel over eens. Al was het maar omdat consumenten het ook op andere manieren kunnen besteden – games, dagjes uit, een nieuw iPhone.
[Tweet “7. Gaan we nu 78 miljoen ophalen?”]Levine heeft wel een advies dat zinnig klinkt. 10 tot 20 procent van de downloaders zijn hardliners die koste wat kost hun films gratis willen krijgen. Vergeet die groep. Aan de andere kant zijn er de 10 tot 20 procent die ook nu al braaf alles gewoon kopen. Richt je dus op de grote middengroep die misschien best wil betalen, als dat minder gedoe geeft. Maak piraterij lastig. En zorg er vooral voor dat legale (betaalde) downloads voor een schappelijke prijs ruim en gemakkelijk voorhanden zijn.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
