Het lijkt wel of het Oscargenomineerde mozaïekdrama Ajami (2009) speciaal voor What’s Art Got to do With It? is gemaakt. Deze driedaagse culturele conferentie over kunst en politiek was geboetseerd rond Israël-Palestina. Wat is dan mooier dan een zinderende speelfilm die ons met de neus in de gewelddadige werkelijkheid van een multiculturele wijk in Jaffa drukt. Gemaakt door een Israëlisch-Palestijnse regisseursduo. Opgewekt treden Yaron Shani en Scandar Copti na de voorstelling in De Balie aan voor de Q&A.
Joods of Palestijns is onbelangrijk
Shani wordt door de gespreksleider enigszins schoorvoetend voorgesteld als joodse Israëliër, waar Shani zelf aan toevoegt dat hij van Oost-Europese afkomst is. Joods zegt niets, volgens hem. Copti noemt zich voor deze gelegenheid met een knipoog West-Aziatisch.
Discussies die ze tijdens het filmen hadden gingen over artistieke keuzen, over de manier waarop ze de waanzinnige werkelijkheid overtuigend konden laten zien. Niet over politiek. Het denken in partijen is juist het probleem, volgens Shani. Het denkpatroon waar iedereen slachtoffer van is.
[Tweet “Het denken in partijen is juist het probleem, volgens Shani. Het denkpatroon waar iedereen slachtoffer van is.”]Een ander universum
Samen konden Shani en Copti meer voor elkaar krijgen dan ze ieder voor zich hadden gekund. De acteurs zijn geen professionele spelers maar mensen uit de wijk zelf. Copti kent de Arabische wereld en was daar Shani’s gids. Ik voelde me als een toerist in een wonderbaarlijk nieuw universum, aldus de laatste. Shani was weer degene die de scènes met de familie van de joodse politieman draaide, aanvankelijk zonder te vertellen dat er ook een Palestijnse regisseur was.
Iedereen wil zijn gelijk zien
Zoveel mogelijk perspectieven door elkaar weven, dat was het doel volgens Copti. Veel films lijden aan blikvernauwing, aldus Shani. De kijker ziet ook graag zijn eigen opvattingen bevestigd. Zie wat er gebeurde toen Ajami (hit in Israël, ook als illegale download) werd vertoond. Joden vonden dat zij er slecht afkwamen en meenden dat de Arabieren sympathieker werden voorgesteld. Palestijnse kijker vonden precies het omgekeerde.
Culturele terrorist
Hoe explosief het materiaal is bleek toen kort voor de Oscarceremonie een journalist aan Copti vroeg hoe het is om als Palestijn de Israëlische vlag te vertegenwoordigen. Toen Copti antwoordde dat hij zich helemaal niet als vertegenwoordiger van Israël ziet veroorzaakte dat een enorm kabaal. De film werd zelfs antisemitisch genoemd, en Copti een culturele terrorist.
Politiek en markt
Maar is Ajami nu een politieke film of niet? Ja natuurlijk, antwoordt Shani. Maar niet door een kant te kiezen of iets te propageren. Wij zien geen twee kanten. De film is politiek omdat de realiteit die de film laat zien ook doordrenkt is van politiek.
Dat het soms lijkt dat geen filmmaker om de Palestijns-Israëlische kwestie heen kan heeft nog een andere oorzaak. Dat conflict staat sterk in de belangstelling en heeft dus marktwaarde. Natuurlijk zijn er ook andere verhalen te vertellen die er helemaal los van staan, maar daar is moeilijker financiering voor te vinden, merkt Shani.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
