Fringe notes (1): Harde lessen in comedy op Edinburgh Fringe festival #edfringe

Een van de verbazingwekkende zaken op ’s werelds grootste podiumfestival de Edinburgh Fringe is hoeveel artiesten hun krachten willen beproeven op het moeilijkste genre. Comedy is met meer dan 1100 acts de grootste sectie uit het toch al overweldigende aanbod. Hoe moeilijk, zag ik onbedoeld bewezen toen ik zaterdag de eerste nieuwe show van feministisch standup comedian en politiek activiste Kate Smurthwaite bijwoonde. Vol goede moed, want Kate was in de afgelopen jaren met haar scherpe satire een van mijn Fringe-favorieten geworden.

Pijnlijk

Maar deze keer had ze besloten om niet als zichzelf op te treden, maar in de huid te kruipen van een in strak pak gestoken witte jongeman met alle stereotiepe foute ideeën, vooral over vrouwen. Een behoorlijk over de top zijnde creatie die heel even leuk en tegendraads was maar al snel geforceerd, met grappen die veel te vaak dood vielen. Pijnlijk om te zien hoe Kate de mislukking van het concept ter plekke moest ontdekken en halverwege zelfs zichtbaar wanhopig uit haar rol viel om het onrustige publiek te verzekeren dat weglopen geen punt was, maar ‘doe het dan nu, of blijf verder tot het eind’. Nog ruim twintig opvoeringen voor de boeg, hoe zal dat aflopen? Ja, ook dat kan je meemaken op de Fringe.

Blijf jezelf

Het toeval wilde dat ik in dat kelderachtige, met skeletten versierde zaaltje van de Banshee Labyrinth aansluitend een optreden zag dat demonstreerde hoe het wel werkt. Kane Brown pakte het publiek van begin tot eind in met een brutaal en ogenschijnlijk van begin tot eind uit de losse pols geïmproviseerd optreden dat (net als dat van Kate) vooral het machismo op de hak nam.

De belangrijkste les lijkt te zijn: blijf jezelf (of doe alsof). Kane schroomde daarbij niet om met een ontwapenend brede grijns ook diverse toeschouwers te pakken te nemen. Die publieksparticipatie nam een onverwacht spectaculaire wending toen een hoogblonde, flink van de tongriem gesneden vrouw die tijdens de voorstelling was binnengelopen hem van repliek begon te dienen. Wat Kane te vertellen had in zijn show was op zich niet zo heel verrassend, maar er was echte hilariteit en opwinding in de zaal, het gevoel dat je iets meemaakt.

Mr Bean

Dat laatste is iets dat Spencer Jones (mijn favoriet van het eerste Fringe weekend, en vorig jaar al onderscheiden met een prijs) ook weet op te roepen met een volstrekt maf optreden dat een soort ode aan de kinderlijke dwaasheid is. Plezier en verbazing strijden om voorrang als hij met malle dansjes, een mompelend stemmetje (verre echo van Mr. Bean) en koffers vol bij elkaar geraapte spullen de meest dwaze verhalen en voorstellingen in elkaar flanst. Maar misschien meer autobio dan op het eerste gezicht lijkt. Vrije associatie in optima forma, uitmondend in een soort publieksorkestje op het podium en met de verzuchting dat in het leven ook alles maar een rommeltje is.

Ja, die publieksparticipatie. Dat lijkt zo’n beetje vaste prik te zijn, wat ook wel eens ongemakkelijk is. Vooral niet op de voorste rij gaan zitten. Briony Redman had een oplossing die ik nog niet kende. Ze deelde vooraf groene, gele en rode stickertjes uit waarmee iedereen zijn gevoel over die dreigende participatie kon aangeven. Beetje braaf is dat natuurlijk wel.