The Busy Drone: Ontregelende draaiorgelmuziek

Ooit gebouwd voor een Belgisch danscafé kwam The Busy Drone in de jaren zestig naar Nederland. Uitgeverij De Bezige Bij plaatste het draaiorgel in 1968 bij zijn stand op de jaarlijkse boekenbeurs in de RAI, wat de opvallende naam verklaart. Vijf jaar later kocht directeur Edy de Wilde het instrument aan voor zijn Stedelijk Museum in Amsterdam, waar het tot 2004 bleef staan. Geregeld werden er nieuwe stukken voor geschreven, door componisten als Louis Andriessen, Willem Breuker en Mischa Mengelberg.

Deze composities vormden onderdeel van de spraakmakende serie Muziek van Nu, die in 2005 stopte toen het museum sloot voor een grootschalige renovatie. The Busy Drone ging naar museum Van Speelklok tot Pierement in Utrecht maar keerde in 2008 terug naar Amsterdam, waar het een plaats vond in het zojuist opgerichte Orgelpark. Dit in een voormalige kerk bij het Vondelpark ondergebrachte muziekpodium heeft van meet af aan een lans gebroken voor nieuwe muziek, dus een betere huisvesting kon het orgel zich niet wensen.

Artistiek leider Johan Luijmes herstelde de traditie in ere om nieuwe stukken voor The Busy Drone te laten componeren. In 2014 werd het instrument uitgerust met een MIDI-interface zodat het ook via een computer en met MIDI-klavieren te bespelen is. Inmiddels zijn er veel nieuwe composities voor gemaakt, waarvan er zestien zijn verzameld op de cd The Busy Drone.

Van vermaak tot experiment

Samen geven zij een goed beeld van de mogelijkheden van het instrument. Sommige componisten haken aan bij de oorspronkelijk functie van een draaiorgel als vermaaksinstrument. Zoals bijvoorbeeld David Awotwi, die in zijn speelse Shapeless Shapeshifter een vrolijk deuntje in telkens andere varianten presenteert. Guus Janssen laat in Tumbling Triads aanstekelijke themaatjes in het hoge register dansen op dreunende akkoorden in de laagte. Hans Muller rafelt een reeks jingles uiteen en Daan Manneke laat een wals ontsporen.

Een experimentelere kant van het orgel belicht bijvoorbeeld Roderik de Man in zijn furieuze Fuerza Interior, waarbij we ons middenin een machinefabriek wanen. Eric de Clercq doorsnijdt stampende beats van een dikke trom met lang aangehouden tonen en Chiel Meijering laat buitenissige thema’s en gekke klanken over elkaar buitelen. Eirik Brandal paart swingende bodybeats aan duistere ruis- en droneklanken, Niels van der Weiden gebruikt het hele arsenaal aan percussie in zijn kolkende Rups.

Van kerk tot kermis

De cd wordt afgesloten met Fresco van Henk de Vlieger, oud-slagwerker van het Radio Filharmonisch Orkest. Hij maakt dankbaar gebruik van de verschillende registraties van The Busy Drone. Majestueus resonerende kerkorgelakkoorden krijgen weerwerk van penetrante motiefjes op één enkele pijp en met ‘valse lucht’ gespeelde melodietjes vol jazzy syncopen. Zo voert de cd ons van kerk tot kermis en van winkelstraat tot danscafé. Liefhebbers van ontregelende draaiorgelmuziek kunnen hun hart ophalen.