Is de animatiewereld te wit? Wie de opgewekte zwarte figuren op de poster van het animatiefestival van Annecy ziet, zou zeggen van niet. Maar dat posterbeeld slaat nog op de aandacht die het festival van plan was te geven aan animatiefilms van Afrikaanse makers. Nu het festival online is gegaan, is besloten om dit belangrijke onderdeel te verschuiven naar volgend jaar. Verstandig, want in een echte festivalentourage zal het ongetwijfeld beter tot zijn recht komen.
Dat neemt niet weg dat de vraag actueel is. Zeker nu de Black Lives Matter-beweging wereldwijd om zich heen grijpt. Het festival had al een virtuele ontmoeting met de Amerikaans-Iers-Canadese organisatie Women in Animation (WIA) op het programma staan. Waarop WIA besloot het niet alleen over vrouwen in de animatiebusiness te hebben, maar om ‘Black Women in Animation’ tot de opening van een viertal online-panels te maken.
Vrouwen zijn in deze tak van film nog niet sterk vertegenwoordigd. Slechts 3% van de animatieregisseurs is vrouw, zo rekende Annecy vorig jaar uit. Van de schrijvers is dat 9%. En dan hebben we het nog niet over zwarte vrouwen in de business, en in de films.
Want inderdaad, kijken we naar de twee competities voor lange animatiefilms op Annecy dan vinden we geen gekleurde hoofdpersoon, met uitzondering van een zwart katje, een grijs spookje, een jungle-aapje en een snoezig blauw buitenaards wezentje. Verbreden we de blik tot de bijfiguren dan laten het Saoedische sprookje The Knight and the Princess en de Chileense familiefilm Nahuel and the Magic Book een mix van meer kleuren zien, maar toch. Al kan je natuurlijk van mening verschillen over de vraag waar je Koreaanse of Japanse figuren indeelt. En allicht zal het ontbreken van lange animatiefilms uit de Verenigde Staten en Afrikaanse landen het beeld wat vertekenen.
Zwarte animatievrouwen
In het panel Black Women in Animation, dat nog tot 30 juni is terug te zien, laten vier optimistisch en zelfverzekerd ogende zwarte animatievrouwen hun licht over de kwestie schijnen. Wat zijn hun persoonlijke ervaringen, ook als kind, en is het belangrijk om meer zwarte helden en heldinnen in animatiefilms te hebben?
Misan Sagay is geboren in Nigeria, volgde een opleiding als arts en kwam bij toeval in de filmwereld terecht. Pas toen ze zes jaar was, en verhuisde naar Engeland, realiseerde ze zich dat ze zwart was. En was verbaasd over de vijandige bejegening die ze soms ondervond. Nu schrijft ze voor Netflix haar eerste animatiescript, gesitueerd in Afrika, met een jonge vrouw van kleur in een belangrijke rol.
Jade Branion besloot na tien jaar meewerken aan promo’s voor Oprah Winfrey, en na anderhalf jaar rond de wereld reizen, dat ze haar eigen stem als schrijver wilde laten horen.
Karen Rupert Toliver werd zich bewust van haar identiteit toen ze het enige zwarte kind op een privéschool in Dallas was. Inmiddels is ze als Executive Vice President bij Sony Animation in de positie om iets te kunnen betekenen.
Camille Eden, nu Vice President van de afdeling werving en talentontwikkeling bij Nickelodeon Animatie, ontdekte haar liefde voor animatie op de filmschool. Maar zag ook dat er nauwelijks kleurgenoten in die wereld waren.
Je voelt je onzichtbaar
Waarom zou je je juist in de animatiesector over deze kwestie druk moeten maken? Omdat, zo stelt het panel, animatiefilms heel vaak de eerste films zijn die kinderen te zien krijgen. Terugblikkend op hun eigen jeugd, weten ze hoe het voelt wanneer die verhalen zich afspelen in een andere wereld waarin ze zich niet herkennen. Een tamelijk rampzalige ervaring voor een kind, stelt Sagay. Gespreksleider Jamal Joseph, activist en filmprofessor aan de Universiteit van Columbia, vat het aldus samen: ‘Je ziet films met happy endings en helden die de wereld redden, maar jij hoort er niet bij.’ ‘Je voelt je eenzaam en onzichtbaar’, bevestigt Branion.
The Princess and the Frog
Eden weet nog hoe bijzonder ze het vond om met haar dochtertje naar de Disney-film The Princess and the Frog te gaan. Die zwarte prinses was de uitzondering die de regel bevestigt. Hulde voor Disney, maar wie volgt dit voorbeeld op?
De satire Dear White People (film en serie) laat zien dat er verandering is. Maar er moet nog steeds meer diversiteit komen, constateert Toliver. Dus niet alleen verhalen over witte redders. Maar ze is tegenwoordig niet meer bang ontslagen te worden als ze die kwestie ter sprake brengt. ‘De deur is opengegaan, nu moeten we talent zoeken en binnenhalen,’ is haar conclusie. Het is belangrijk dat er meer zwarte schrijvers en filmmakers komen die vanuit hun eigen ervaring werken. Sagay moet nog steeds hartelijk lachen wanneer ze zich de witte filmmaker herinnert die een verhaal met een zwarte hoofdpersoon wilde schrijven. Of ze hem niet een paar tips kon geven.
Ontnuchterende ervaring
En om dat nieuwe schrijftalent een kans te geven moet er meer gebeuren. Ook de studio’s en productieteams moeten meer divers worden. Want niet alleen Eden, maar ook de andere drie kennen de ontnuchterende ervaring de enige zwarte vrouw in het vertrek te zijn. Terwijl, dat weten ze, er zo veel talent is. Dat is ook de reden dat Eden het belangrijk vindt dat er niet alleen meer diversiteit in de verhalen komt, maar ook dat die talentvolle zwarte vrouwen gevonden worden. Netwerken en actief talent opsporen en binnenhalen is net zo belangrijk. Met name Toliver en Eden hebben dit tot hun missie gemaakt.
‘Niet opgeven nu’, is de bemoedigende aansporing voor hun beginnende collega’s waar het panel mee afsluit.
Goed om te weten
Nederlands 
English (UK) 
Français 
