Een virtueel pistool, dat, wanneer je ermee schiet, geen kogel afvuurt maar een pop-up laat zien met encyclopedische informatie over wat je zojuist onder vuur hebt genomen. Als we daar nu eens de volgende oorlog mee zouden uitvechten. Het is bedacht door de Iraanse kunstenaar Ali Eslami, die gedwongen door de lockdown zijn internationale netwerk inzette voor het ontwikkelen van kunst in Virtual Reality. Zomaar een van de dingen die je mee kunt nemen uit de serie online presentaties die in mei en juni van dit jaar zijn verschenen op de site van Pakhuis de Zwijger.
De 8-delige reeks, getiteld ‘Digitale Daadkracht’ en gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst en DEN, het landelijk kennisinstituut voor cultuur & digitale transformatie met steun van de gemeente Amsterdam, waren een beetje ondergesneeuwd geraakt in de overvloed aan online seminars, webinars en conferenties die ons dit voorjaar allemaal een beetje schermvermoeid maakten. En, laten we wel wezen: een online presentatie is niet het meest sprankelende aanbod waar je op hoopt om je uit een dreigende coronadepressie te halen.
Inhoudelijk is er wel voldoende uit te halen, dus is het de moeite waard een kijkje te nemen. ‘Met Digitale Daadkracht willen we inspireren, digitale kennis binnen de sector uitbreiden en tools geven om een eigen digitale strategie als maker of culturele instelling te ontwikkelen.’ vertelt de organisatie. ‘Digitale Daadkracht streeft ernaar om de kunst- en cultuursector toekomstbestendiger te maken.’ En inderdaad zien we kunstenaars die met succes op zoek zijn gegaan naar nieuwe mogelijkheden om hun artistieke concepten vorm te geven, marketeers die ontdekken hoe belangrijk online inbreng van bezoekers is. Om maar wat te noemen.
Verrassende conclusie
Na de eerste vier afleveringen, is de conclusie verrassend: wat jammer dat die lockdown nu al voorbij is, want wat een fantastische dingen zijn er in gang gezet om menselijk en cultureel contact in tijden van quarantaine mogelijk te houden. Nu we allemaal weer juichend naar buiten rennen en het stof van anderhalf jaar Microsoft Teams van ons af drinken zou het zomaar kunnen dat een paar erg belangrijke dingen die we van Corona hebben geleerd, verloren gaan.
Om gelijk maar even met dat laatste te beginnen: toen in maart 2020 de lockdown begon, waren we binnen no time online met het toen nog redelijk rudimentaire ‘Zoom’. ‘Microsoft Teams’ stond nog in de kinderschoenen en andere toepassingen moesten nog uitgevonden worden. Het zijn wel allemaal programma’s die ontworpen zijn voor de zakelijk markt. Dat betekent dat ze functioneel zijn, maar ook bloedsaai.
Eigen platform
Voor platform voor internetcultuur The Hmm reden om te kijken welke kanalen zich nog meer lenen voor connectie tijdens corona. Gedreven door een gezonde afkeer van grote sociale mediabedrijven ging ze op zoek. Er blijkt voldoende aanbod aan andere platforms, ontdekte ze, van Twitch en Discord tot Terminal. De vraag was welk programma het beste zou zijn voor het informele contact dat we zo nodig hebben in de kunstsector.
Met haar team onderzocht ze het op de best denkbare manier, namelijk door vijf sprekers online uit te nodigen voor een bijeenkomst, waar zij elk via hun eigen voorkeursplatform met de gasten spraken.
Dat betekende voor de online bezoekers dat zij binnen de sessie steeds naar een ander programma moesten overschakelen. Vreemd genoeg werkt dat heel goed. Mensen ervoeren het schakelen tussen platforms en programma’s als een goede benadering van een fysieke bijeenkomst.
Grootste uitdaging blijft dus wel het echte informele bijeenkomen. De online bar is nog niet echt uitgevonden, al zijn ze daar nu bij The Hmm wel mee bezig. Het is alleen al fijn als het er niet zo uitziet als de zoomsessie waar je net uitkomt. Misschien biedt de VR van Ali Eslami uitkomst. Maar dan moet iedereen wel zo’n headset hebben.
600 bezoekers
De bar was ook de grote uitdaging voor ESNS (Eurosonic Noorderslag). Het jaarlijkse showcasefestival en congres voor de popsector was in januari volledig digitaal, en een doorslaand succes. Frank Janssen, voorzitter van de Amsterdamse Popkoepel en bij ESNS verantwoordelijk voor het congresgedeelte van het festival, vertelt enthousiast over het enorme bereik dat ze hadden. Online was het bezoek veel meer dan ze live ooit mee hadden gemaakt. Een congres met 600 mensen bij een paneldiscussie, dat zouden ze live nooit voor elkaar krijgen, maar nu ging dat moeiteloos. Ook de bands hadden meer bereik dan ze bij een ‘ouderwets’ festival zouden hebben, terwijl er tijdens het congres zomaar bijna 10.000 één-op-één-ontmoetingen plaatsvonden: de netwerkfunctie van ESNS werkte ook online.
Maar die bar. Wat bij al deze presentaties, die op een stormachtige herfstdag ondanks de eerdergenoemde bezwaren best goed uit te zitten zijn, zo hard nodig blijkt, is het persoonlijke, informele contact. De bitterbal, de wijn, het fris, de ruimte die naar moegeluisterde mensen ruikt inruilen voor een zonnig terras. Wie daar de komende tijd de perfecte online oplossing voor vindt, wordt niet alleen schatrijk, maar bespaart ook nog eens tonnen aan CO2. Meer dan de bijna 400 bomen die ESNS al opleverde, door de bespaarde vliegreizen van de gasten.
Nog een paar interessante fragmenten:
Lotte Baltussen vertelt hoe ze bij het Anne Frank huis de website veel beter maakten door te luisteren naar het publiek.
Jan Hein Sloesen van Schouwburg De Kring vertelt in Aflevering 3 over de bijzondere manier waarop mensen met een (verstandelijke) beperking toch een online voorstelling als echt uitje kunnen beleven:
Goed om te weten
‘Sla de glazen bol stuk. Leef je in in toekomstige generaties!’ – Over Digitale Daadkracht #2
Nederlands 
English (UK) 
Français 
