In 2022 werden wereldwijd zesentachtig journalisten en mediawerkers vermoord – één om de vier dagen, volgens gegevens van UNESCO, wat de ernstige risico’s en kwetsbaarheden benadrukt waarmee journalisten tijdens hun werk nog steeds te maken hebben.
“Na verschillende jaren van opeenvolgende dalingen is de sterke stijging van het aantal vermoorde journalisten in 2022 alarmerend. De autoriteiten moeten hun inspanningen opvoeren om deze misdaden te stoppen en ervoor zorgen dat de daders worden gestraft, want onverschilligheid is een belangrijke factor in dit klimaat van geweld”, aldus Audrey Azoulay, directeur-generaal van UNESCO.
De piek in moorden in 2022 markeert een dramatische omkering van de positieve trend van de afgelopen jaren: van 99 moorden in 2018 was het aantal gedaald tot een gemiddelde van 58 moorden per jaar van 2019-2021, volgens de UNESCO Observatory of Killed Journalists. Deze cijfers herinneren aan de groeiende scheuren in rechtsstaatsystemen wereldwijd, en benadrukken dat staten niet voldoen aan hun verplichtingen om journalisten te beschermen en misdaden tegen hen te voorkomen en te vervolgen.
Hoewel elke regio werd getroffen, waren Latijns-Amerika en het Caribisch gebied in 2022 het dodelijkst voor journalisten met 44 moorden, meer dan de helft van alle moorden wereldwijd. In Azië en de Stille Oceaan werden 16 moorden gepleegd en in Oost-Europa 11. De dodelijkste individuele landen waren Mexico (19 moorden), Oekraïne (10) en Haïti (9).
Helft van journalisten gedood buiten de diensturen
Ongeveer de helft van de gedode journalisten was buiten diensttijd op het moment dat zij het doelwit werden – op reis, thuis of op parkeerplaatsen en andere openbare plaatsen waar zij geen opdracht hadden. Dit is een voortzetting van een trend in de afgelopen jaren en betekent dat er geen veilige plekken zijn voor journalisten, zelfs niet in hun vrije tijd.
Terwijl het aantal journalisten dat werd gedood in landen waar een conflict woedde, in 2022 steeg tot 23, tegenover 20 het jaar daarvoor, werd de wereldwijde stijging vooral veroorzaakt door moorden in landen waar geen conflict woedde. Dit aantal verdubbelde bijna van 35 gevallen in 2021 tot 61 in 2022, oftewel driekwart van alle moorden van vorig jaar.
Deze journalisten werden om verschillende redenen vermoord, waaronder represailles voor het rapporteren over georganiseerde misdaad, gewapende conflicten of de opkomst van extremisme, en het verslaan van gevoelige onderwerpen zoals corruptie, milieudelicten, machtsmisbruik en protesten.
Straffeloosheid blijft hardnekkig hoog
Hoewel er de afgelopen vijf jaar enige vooruitgang is geboekt, blijft de straffeloosheid voor moorden op journalisten met 86% schokkend hoog, waardoor het werk van journalisten wordt ontmoedigd en de vrijheid van meningsuiting wereldwijd in gevaar komt. Dit bewijst dat de bestrijding van straffeloosheid een dringende verplichting blijft waarvoor de internationale samenwerking verder moet worden gemobiliseerd.
Naast moorden worden journalisten nog steeds bedreigd met verschillende vormen van geweld, zoals gedwongen verdwijning, ontvoering en willekeurige opsluiting, juridische intimidatie en digitaal geweld, met name tegen vrouwelijke journalisten.
UNESCO’s World Trends in Freedom of Expression Report 2021/2022 belicht deze uitdagingen en wijst op de bewapening van smaadwetten, cyberwetten en wetgeving tegen “nepnieuws”, die soms wordt toegepast als middel om de vrijheid van meningsuiting te beperken.
Meer over de actie van UNESCO om journalisten te beschermen
UNESCO is het agentschap van de Verenigde Naties met een mandaat om de vrijheid van meningsuiting en de veiligheid van journalisten over de hele wereld te waarborgen. Zij coördineert het VN-actieplan voor de veiligheid van journalisten en het probleem van straffeloosheid, dat dit jaar zijn tiende verjaardag vierde met een wereldwijde conferentie in Wenen, Oostenrijk.
De organisatie veroordeelt en volgt de gerechtelijke follow-up van elke moord op een journalist. Zij leidt ook journalisten en justitie op, werkt samen met regeringen om ondersteunend beleid en wetgeving te ontwikkelen, en zorgt voor wereldwijde bewustwording door middel van evenementen zoals de Werelddag voor persvrijheid (3 mei) en de Internationale Dag ter beëindiging van de straffeloosheid voor misdaden tegen journalisten (2 november) die jaarlijks wordt gehouden.
Vertaald met www.DeepL.com/Translator (gratis versie)
Nederlands 
English (UK) 
Français 
