Paradisodebat 2024: We moeten NSC op onze knietjes danken voor de BTW verhoging

Op 1 uur en vijftig minuten gebeurt het. Dan maakt Nicolien van Vroonhoven, cultuurwoordvoerder van regeringspartij NSC, duidelijk hoe de vork in de steel zit. “De cultuursector moet ook de hand in eigen boezem steken, want er zijn hele groepen in de samenleving die niets met cultuur hebben.” 

Plaats van handeling: Poptempel Paradiso in Amsterdam; de gelegenheid: een kerkelijk vroege editie van het jaarlijkse Paradisodebat. Koepel Kunsten’92 doet dit traditionele seizoensopenertje al 20 jaar. Al twintig jaar verloopt het op globaal dezelfde manier, met meestal ook hetzelfde publiek van mensen die vinden dat er meer geld moet naar kunst. 

14 jaar na Halbe

Eens in de zoveel tijd staat er echt iets op het spel, en dat was nu ook weer het geval. 14 jaar na Halbe Zijlstra maakte Nicolien Vroonhoven aan de sector duidelijk dat die dolblij moest zijn met NSC in de coalitie. Toen het onderonsje in de voormalige kerk bij het Leidseplein een uur bezig was, zei ze dat het alternatief voor de BTW-verhoging op cultuur, sport en evenementen een draconische korting op het cultuurbudget zou zijn. 

Dat was halverwege een curieuze bijeenkomst, waarin kunstenaar en demagogie-deskundige Jonas Staal een sterk pleidooi hield voor het verbieden van de PVV. Hij opende daarbij ook frontaal de aanval op Van Vroonhovens partij NSC. Die normaliseert met de medewerking aan het zogenaamd extraparlementaire kabinet-Schoof  wat nooit normaal zou mogen zijn.

Trillend van woede 

In een eerste, trillend van woede uitgesproken reactie liet Van Vroonhoven weten op het punt gestaan te hebben om de zaal te verlaten. Nadat ze had duidelijk gemaakt dat ze niet gediend is van Staals verwensingen, bleef ze zitten, maar kalmeerde niet echt. De extreme spanning die van haar uitging is wellicht een weerspiegeling van de heftigheid van de debatten in de coalitie. De andere partijen lekken met de regelmaat van de klok over de emotionele uitbarstingen van NSC-voorman Omtzigt tijdens nachtenlange vergaderingen. 

Aan het eind, op die 1 uur en vijftig minuten, deed Van Vroonhoven hakkelend en stotterend haar best deed om duidelijk te maken waarom de cultuursector de hand in eigen boezem zou moeten steken. Ze zei dat minstens een van de betrokken coalitiepartijen iets wilde met ‘cultuur alleen voor de Nederlanders’.

Kremlinwatchers kunnen hieruit opmaken dat in de besprekingen de extreemrechtse eenmanspartij PVV op het standpunt was gebleven dat er geen cent naar cultuur mocht. BBB dan wel VVD zullen dan iets hebben geroepen over een heel selectief ‘op Nederlanders gericht’ subsidiebeleid. NSC wilde niet aan de subsidies komen. De BTW-verhoging van 9 naar 21 procent (waar buurlanden die op 0 hebben staan) is dus een voor de poorten van Wilders’ hel weggesleept compromis. Daar wil NSC niet meer over moeten praten. 

Helemaal gelijk

Hoe dan ook: Van Vroonhoven heeft helemaal gelijk dat de stemmers op VVD, BBB en PVV de eigen cultuur minder belangrijk vinden dan migratie of het recht om stikstof te blijven spuiten en kalveren te exporteren. Het argument dat de sector de hand dan maar eens in eigen boezem zou moeten steken, werkte dan ook als een rode lap op de cultuurstieren in de zaal. En terecht, want dit argument gaat mogelijk alleen op voor de zogenaamde hoge kunst van bepaalde mannen die toevallig net in ongenade zijn gevallen. Ondertussen heeft de sector als geheel 400.000 mensen aan het werk, die – van buurthuizen en carnavalsverenigingen tot aan het Concertgebouw – elke dag herinnerd worden aan de noodzaak om meer met het publiek bezig te moeten zijn. 

Duidelijk werd uit de twee uur cultuurdienst op deze zondagochtend dat de politiek de komende kabinetsperiode helemaal niet bezig zal zijn met een cultuurbestel. Om maar te zwijgen van een nieuwe systematiek om geld te verdelen of de redenen waarom er kunstbeleid zou moeten zijn. Het interesseert de zittende Kamermeerderheid geen moer. 

Goede daad

Duidelijk werd ook dat NSC enorm worstelt met de positie die de partij heeft gekozen: als enige bewaker van de moraal is het hondsmoeilijk om niet door de extremistische walm die uit de bankjes om je heen opstijgt, overmand te worden. Dan ga je een draconisch compromis zien als een goede daad, zoals NSC nu doet. 

Dan gaat je partijleider dezelfde dingen zeggen als je collega’s in het kabinet, maar dan net iets anders. Bijvoorbeeld over reproductiegetallen van witte mensen, om het woord ‘omvolking’ te vermijden.. 

Deze zondag 1 september stemden twee Duitse deelstaten voor een riante overwinning van Alternative für Deutschland. De andere partijen weigeren daarmee samen te werken. Vooralsnog. 

Lees ook: