Reactie Auteursbond op onderzoek KVK Boekwerk
Zorg voor eerlijke contracten, betere honoraria en bescherm vertalers tegen de gevolgen van AI. Alleen zo blijft het vertaalvak aantrekkelijk voor nieuwe generaties en kan worden voorkomen dat ervaren vertalers afhaken, zegt de Auteursbond, de belangenvereniging voor schrijvers en vertalers met 2000 leden.
De Auteursbond reageert op nieuw onderzoek van KVB Boekwerk waaruit blijkt dat 80 procent van de boekvertalers in Nederland het minimumloon of minder verdient bij een volledige werkweek. Een aanzienlijk deel zit zelfs onder het bestaansminimum. Slechts een kleine minderheid haalt een modaal inkomen, en dat aantal neemt af.
De Auteursbond noemt deze situatie alarmerend. “We weten al langer dat vertalers structureel onderbetaald worden. Helaas is het moeilijk om daar verandering in te brengen, omdat de vertaler een zwakke positie heeft ten opzichte van de machtige uitgeefconcerns. Boekvertalers zijn vaklieden met een grote liefde voor boeken en taal, maar ze worden genoodzaakt hun inkomen met ander werk aan te vullen, hun kwaliteitsstandaard te verlagen of helemaal te stoppen met vertalen. Daarnaast leidt het tot onvoldoende aanwas van nieuwe, jonge vertalers, die juist zo belangrijk zijn voor de toekomst van het vertaalvak,” zegt Maarten van der Werf, voorzitter van de sectie Vertalers van de Auteursbond.
Vertalers verrijken de Nederlandse cultuur
Vertalers maken internationale literatuur toegankelijk voor Nederlandse lezers die de oorspronkelijke taal niet beheersen. Daarmee vergroten zij de diversiteit van het boekenaanbod en verrijken zij de Nederlandse cultuur. “Zonder vertalers geen wereldliteratuur. Vertalingen vormen een derde van alle nieuw uitgekomen titels. Als vertalers verdwijnen, zullen ook al die stemmen worden gedoofd,” aldus Mattho Mandersloot, vertaler Koreaans-Nederlands.
Oneerlijke concurrentie door AI
Naast de lage honorering die KVB Boekwerk registreert wordt het vertaalvak ook bedreigd door de opkomst van generatieve AI. Steeds vaker wordt door uitgevers gebruik gemaakt van machinevertalingen, waarbij vervolgens menselijke vertalers worden ingehuurd om de AI-teksten te corrigeren. Dat leidt tot mindere kwaliteit voor de lezer, en voor de vertaler tot meer werk voor minder geld. Vertalers moeten zo concurreren met systemen die met hun auteursrechtelijk werk zijn getraind, zonder dat hun toestemming is gevraagd en zonder dat ze daar een vergoeding voor hebben ontvangen.
Structurele oplossing nodig
“Eerlijke contracten, betere honorering en bescherming van vertalers tegen de gevolgen van AI zijn nodig om het vertaalvak aantrekkelijk te houden en om te voorkomen dat ervaren vertalers afhaken. Dat is in het belang van de hele cultuur,” zegt Maarten van der Werf. “Om onze taal levend te houden en te behouden als een taal van kennis en literatuur, is een breed scala van goede, recente vertalingen essentieel. Een goede honorering voor vertalers is daarom bittere noodzaak!”
