Met de beste acteurs van hun generatie maakt Oostpool prachtig theater van J.D. Salingers Amerika

Dingen worden fascinerender wanneer je er  een jaar of 30 later op terugkijkt. Drie decennia maken het leven waar je ooit middenin stond historie, en dat overkomt mijn generatie (veertigers) nu met de tweede helft van de vorige eeuw. Vandaar het succes van Jonathan Frantzens meesterwerken Freedom en The Corrections, en vandaar het succes van een dvd-serie als Mad Men. Toneelgroep Oostpool uit Arnhem voegt daar nu een toneelvoorstelling aan toe die iedereen die daar van houdt, moet gaan zien.

Het is natuurlijk wel theater, en het budget van dit bescheiden gesubsidieerde gezelschap laat al te uitbundige detaillering in de vormgeving niet toe, maar regisseur Erik Whien is erin geslaagd om de sfeer perfect voelbaar te maken. Dan heb je niet meer dan een paar aardige attributen nodig. En een paar goede acteurs, natuurlijk. Hij heeft de beste: Maria Kraakman en Sanne den Hartogh.

Om met die laatste te beginnen: Den Hartogh is zo’n jongen die nonchalance uitstraalt, maar ondertussen loepzuiver speelt. Hij kan een kwinkslag plaatsen en daarna een diepe stilte laten vallen bij het publiek. Totaal wars van ijdeltuiterij heeft hij ook nog eens zijn uiterlijk mee. Met een flinke scheut brillcream in zijn haar verandert hij van een frisse polderjongen ogenblikkelijk in een van die jongens uit Happy Days of zelfs Het Kleine Huis op de Prairie, en dat zijn precies ook twee sferen waarlangs het verhaal glijdt.

Maria Kraakman, minstens de beste actrice van haar generatie, speelt een jonge vrouw die op zeker moment besluit om de wereld niet meer te snappen. Niet verwonderlijk, wanneer je beseft dat haar personage moest overleven in het Amerika van de jaren ’60 van de vorige eeuw. Kraakman heeft humor en onschuld in elke vezel van haar lijf, maar omdat ze daarbij werkelijk alles doorheeft wat er gebeurt heeft ze ook totale controle over de vloer, zelfs als haar personage die kwijtraakt. Zo slaat ze een mooie brug naar het publiek, opnieuw zonder ook maar een spoor van platte ijdelheid. Weergaloos.

Het stuk ‘Till the Fat Lady Sings’ is geïnspireerd op het werk van J.D. Salinger, bekend van het boek ‘Catcher in the Rye’ dat een hele generatie Nederlanders op de boekenlijst voor het eindexamen had staan. Whien en zijn dramaturg Casper Vandeputte (gezien de naam afkomstig uit het land waar deze theatrale boekenwurmen aan de bomen lijken te groeien) hebben de bewerking toegespitst op de benauwenis. Het idealisme van de ‘Beat Generation’ die ons rassengelijkheid en flower power bracht, had ook zo zijn nare kantjes. We zien die volop in het leven van de tot elkaar veroordeelde broer en zus die in ‘Till the Fat Lady Sings’ met elkaar opgescheept zitten: dan gaat het niet meer over dromen, maar over idealenterrorisme op de vierkante meter.

Fascinerend hoe Whien daarmee een heel literair oeuvre op een nieuwe manier betekenis weet te geven. Daar hebben ze in Amerika miljoenen voor nodig.

Gezien: première op 29 januari in Huis Oostpool te Arnhem. Daar nog tot en met 5 februari. Aansluitend tournee. Informatie: www.oostpool.nl