Muziek klinkt in de hoofden van de dansers van Emanuel Gat Dance en hangt als een geheim boven het toneel

Als er muziek klinkt, heeft bijna iedereen de neiging erbij te bewegen. Muziek leidt tot dans. Die link is glashelder. Maar in de moderne dans is die vanzelfsprekendheid verbroken. Bij het zien van ‘Silent Ballet’ van Emanuel Gat Dance wordt dat indringend duidelijk. Zonder dat er ook maar één klank de zaal ingestuurd wordt, zwermen de acht dansers over het toneel. Ze lopen, achtervolgen elkaar en beschrijven expressieve lijnen met hun armen.

‘Het geluid van de stilte en de dans vormen een dynamische melodie,’ vertelt het programmablaadje. Je kunt inderdaad het aanzwellende en weer wegebbende geluid van voetstappen op de dansvloer als een muzikale compositie beschouwen. Een veel interessantere gedachte die de voorstelling oproept is: het lijkt wel of er muziek klinkt in de hoofden van de dansers. De eenheid in energie en de gezamenlijke ritmische impulsen zijn zo overtuigend aanwezig dat de gedachte opkomt: zouden ze misschien oortjes in hebben, waardoor ieder de muziek ingesouffleerd krijgt? Maar die oortjes zitten er niet.
De eenheid en het samen bouwen aan de stille dans komt echt puur uit de dansers en hun lichamen voort. Dit hangt als een geheim boven het toneel: muziek die in de zaal niet hoorbaar is, maar waarvan de uitwerking helder op het publiek afkomt, in de vorm van beeldende gebaren en een gezamenlijke intuïtie die alle dansers volgen. Ze gaan op in spelletjes waarvan ze de spelregels van moment tot moment van elkaars lichamen lijken af te lezen. Uit loopscènes kristalliseren zich duetten en groepsdansen uit. Telkens duiken markante armgebaren op die verspreid over het geheel een prachtig beeld oproepen. In twee- of drietallen vormen de dansers tableaux vivants, om vandaaruit traag in beweging te komen. Het is mooi en spannend om naar te kijken.

De tweede choreografie van de avond, ‘Winter Variations’, laat dezelfde subtiele verstandhouding tussen de dansers zien, al zijn het er nu maar twee en is de muziek, van Schubert tot the Beatles en van Riad Al Sunbati tot Mahler, nu overvloedig aanwezig. Ook als Emanuel Gat en Roy Assaf met de rug naar elkaar toe of ver van elkaar dansen, zie je dat ze elkaars bewegingen aanvoelen. Zoals de kringelende orkestfiguren in Mahlers ‘Der Einsame im Herbst’, zo sierlijk omstrengelen de armen elkaar en creëren de dansers harmonie tussen hun vaak grillige bewegingen.
Jammer is wel dat in deze choreografie de spanning op verschilllende momenten losgelaten wordt. De bewegingen worden minder trefzeker, er wordt wat gelopen en, zo lijkt het, gezocht naar een zinvol vervolg. Hierdoor gaat de choreografie voor het gevoel te lang duren en wordt de nieuwsgierigeheid steeds minder geprikkeld.

Maarten Baanders

Emanuel Gat Dance: ‘Silent Ballet’ en ‘Winter Variations’. Gezien: Stadschouwburg Utrecht, 21 april.