The lung cancer survivor who died last year Künstler Christoph Schlingensief - all-rounder, provocateur, director, life artist - gets on the Holland Festival an extended tribute: the opening performance Mea Culpa, a programme of seven feature films, and Schlingensief's swan song Via Intolleranza II.
Deathly ill caught Christoph Schlingensief up the wild plan to get into Burkina Faso an opera village from the ground up, Remdoogo. A self-sufficient sanctuary where people from different cultures could meet, and to make art together there for an extended period of time. This follows similar initiatives such as the Avenida Theatre in Mozambique, set up by author Henning Mankell. Schlingensief sought to merge art and life. Driven by a long-standing fascination with the rich African culture, and inspired by the ideals of his great hero Joseph Beuys.
Via Intolleranza II is Schlingensief's attempt to capture, in a maelstrom of documentary, music, visual art, film, performance art, lecture, opera and theatre, the early process of becoming Remdoogo. A performance about a process. At the same time, Schlingensief also seems to question his own motives. Via Intolleranza II was his swan song - he died three months after the premiere. The show will have its Dutch premiere on Saturday 4 June.
“Hoe kan ik als kapot mens nog iets voor anderen beteken,” vraagt de Schlingensief lookalike (Stefan Kolosko) zich af. Want wanneer slaat oprechte betrokkenheid met de Derde Wereld over in arrogantie en cultureel imperialisme? Kan je de ander nog helpen, als je zelf reddeloos verloren bent?
De voorstelling is losjes gebaseerd op de politieke opera Intolleranza 1960 from Luigi Nono en zit vol met citaten uit Schlingensiefs oeuvre, Katholieke liturgie (net zoals zijn Eine Kirche der Angst vor dem Fremden in mir) en ijkpunten uit de opera- en kunstgeschiedenis. Zo verwijst een glazen container met prikkeldraad midden op het podium naar de installatie Ausländer raus! – Schlingensiefs sarcastische sneer naar de opkomst van de fascistische politicus Jörg Haider ten tijde van de Big Brother televisiehype.
Ook worden er op een zijdoek filmfragmenten van een stokoude zwart-witversie van Dante’s Divina Comedia geprojecteerd. Naast opnames van het braakliggende terrein in Burkina Faso waar de acteurs geestdriftig aan het bouwen zijn. Operaflarden worden onderbroken met fragmenten Afrikaanse pop, rap en gospel – live gespeeld en gezongen. Een cast van achttien Duitse en Burkinese performers werkt zich door deze gefragmenteerde theatrale collage.
Het resultaat is ongrijpbare, dynamische – lees Fluxus – soms totaal niet te volgen, maar tegelijkertijd onweerstaanbare en geestige chaos. Een bewegende collage op sneltreinvaart waar hier en daar herkenbare beelden uitkristalliseren, die weer abrupt worden afgebroken.
In dit alles heeft acteur Stefan Kolosko de rol van spreekstalmeester. Hij speelt een Schlingensiefachtige figuur, die als woeste dirigent de rest van zijn theaterequipe aanvoert en geestdriftig vertelt over zijn project. Geniaal zet Kolosko zijn imitatie-Schlingensief neer, met manische intensiteit. Aan het begin van de voorstelling komt hij verwilderd het podium opgerent en flikkert zijn laptop op tafel. Als een verstrooide professor die te laat is voor zijn college. Dit was een zéér zwaar productieproces, hijgt hij richting het publiek. Er werd gewerkt met ‘gewone mensen’ zoals jij en ik. En er was een vulkaanuitbarsting, en gedonder met de muziekrechten. Al stressend morrelt hij aan zijn laptop en wappert woest met zijn armen. Haastig, alsof er teveel verteld moet worden in te weinig tijd. Dat was in het geval van Schlingensief letterlijk en figuurlijk het geval – de man was tot zijn laatste adem een waanzinnig productief en bevlogen kunstenaar.
Als de Burkinesen aan het woord komen – soms in een onverstaanbare stamtaal, soms in het Frans – wordt er razendsnel getolkt door performer Wilfried Zoungrana. Ook is er boventiteling. Maar ondanks alle goede wil lijken de personages uit de verschillende werelddelen elkaar niet te verstaan of te begrijpen.
Tussen neus en lippen door laten de Duitse personages zich de een na de andere – onbedoeld – politiek incorrecte opmerking ontvallen. Zo onderbreekt een stoïcijns kijkende Duitse bejaarde dame in een paars joggingpak op het hoogtepunt van zijn betoog de vurige speech van haar Burkinese collega: “Mijn zwarte vriend. Je moet wél in het licht staan, anders ben je niet te zien.” Door die geestige botsingen blijft de voorstelling fascineren.
Ook de contrasterende manieren van theatermaken wordt duidelijk in pijlsnelle, vervreemdende scènes. “Dansen, ja! Ik kan àlles dansen,” roept een van de Duitsers – een gezette vent in een té nauwsluitend wit maatpak. Hij begint te raaskallen op een toon van absurde dikdoenerij. “Noem het maar, en ik kan het dansen. Ik kan zelfs het gevoel van Luigi Nono dansen op het moment dat hij zich distantieerde van zijn vroegere werk. Is dat niet geweldig?” Hij doet een lullig dansje. “Ik kan zelfs kanker dansen!”
Vanaf de zijlijn wordt de blaaskaak met stijgende verbazing gadegeslagen door de Burkinesen. Hij gebaart naar danser Ahmed Soura. “Zeg, kan jij de hongersdood dansen?” Onmiddellijk springt Soura naar voren, spreid zijn armen, en trekt door zijn buikspieren aan te spannen zijn hele middenrif naar binnen. Alsof hij doodgehongerd is. Met een maniakale blik kijkt hij in het niets. En het licht klikt uit.
Een abrupt en choquerend beeld dat in één keer staat, en vrijwel onmiddellijk weer verdwijnt. Je denkt: hongernood, Europese opschepperij, Afrikaans pragmatisme, kolonialisme, uitbuiting, arme kindjes. Er galmt nog een stroom van associaties na. Maar het beeld is weg, voordat je het kunt laten bezinken.
Via Intolleranza II /// za 4, zo 5, ma 6 juni 2011
Schlingensief filmprogramma /// do 2 t/m wo 8 juni 2011
English (UK) 
Nederlands 
Français 
Comments are closed.