Joop Daalmeijer Marathon (4): ‘Omroepen knijpen artiesten uit’

Wijbrand Schaap: ‘Volgende hot issue. Auteursrecht staat in een paar passages van de Cultuurverkenning genoemd. Daar heb ik op diverse manieren ook mee te maken. Er is natuurlijk dat nieuwe auteurscontractenrecht, dat in de kamer ooit, misschien, gaat worden behandeld. Mooi daaraan is dat de positie van de maker in dat recht is versterkt.’

Joop Daalmeijer: ‘Terecht.’

Wijbrand Schaap: ‘Maar mijns inziens nog niet genoeg, al zijn we wel op de goede weg. Hoe staat de raad bijvoorbeeld tegenover de samplecultuur? Iedereen gaat ervan uit dat wat online staat, publiek domein is, hoe dan ook. De mensen van Beeldrechtorganisatie Pictoright zijn de hele dag bezig met het opsporen van al die foto’s die maar door iedereen worden gebruikt. Het Regionaal Archief Leiden plaatst stukken van journalisten zonder toestemming en betaling op de website. Dat is nota bene overheid. Er is nogal wat aan de hand.‘

Joop Daalmeijer: ‘De raad heeft daar eigenlijk nog nooit aandacht aan besteed.’

Wijbrand Schaap: ‘Wordt het dan niet eens tijd?’

Joop Daalmeijer: ‘Ik vind persoonlijk van wel. Ik ben zelf journalist. En ik vind in ieder geval dat je, als je iets kopieert van iemand, daarvoor toestemming moet hebben. Dan kan jij als auteur zeggen: “Je krijgt het, of voor een tientje, of voor honderd euro, of je krijgt het voor niks, maar dan met bronvermelding.” Maar dat recht hoort bij jou. Jij bent degene die dat bedacht heeft, hier is dat ontstaan. En dan vindt het vervolgens zijn weg. Dat geldt voor alles. Of het nu popmuziek is, of hedendaagse muziek. En dat geldt ook voor de mensen die het spelen. Die hebben ook een recht. Die hebben afgeleid recht.’

‘Ik kijk bijvoorbeeld met zorg naar de omroepen. Die verwerven al het recht van een auteur die een toneelstuk heeft geschreven, en al die rechten trekt die omroep vervolgens naar zich toe. Die gaan dat exploiteren, zonder te betalen. Ja, dank je de donder! Je kunt een afspraak maken, en zeggen: “OK, we gaan jou rechten exploiteren, en dan gaan we praten over de verdeling van de opbrengst.” Maar nee. Omroepen eisen alle rechten. Ik zag dat laatst in een stuk staan van de Tros. Hoe kan dat nou?’

Wijbrand Schaap: ‘We hebben natuurlijk de zaak gehad rondom de kabelgelden. Een slag is gewonnen.’

Joop Daalmeijer: ‘Maar ik ben daar niet heel positief over.’

Wijbrand Schaap: ‘Ik ook niet. Auteursrechtenorganisatie Lira is in gevaar, en daarmee alle schrijvers, toneelschrijvers, scenarioschrijvers van Nederland. Het probleem is groot: de kranten hebben hun drukpers ingeleverd, en de kabelaar heeft de taak van de drukpers overgenomen: zij doen de distributie. Ze hebben wel soms een deal met de uitgevers, maar niet met de makers. Zou een algemene internetheffing die betaald zou moeten worden via de kabelmaatschappijen een manier zijn om dat te verrekenen?’

Joop Daalmeijer: ‘Er is met radio en televisie ook over gesproken, om een nieuwe vorm van luister- en kijkgeld te introduceren. Wij als raad nemen daar nog geen standpunt over in, maar het zou goed zijn als we daar eens naar kijken. Want het is natuurlijk voor heel veel mensen in de culturele sector een bron van inkomsten. Als dat verwatert…’

Wijbrand Schaap: ‘Er verdwijnt nu anderhalf miljard euro per jaar naar de Kaaiman Eilanden, via Liberty Global, dat eigenaar is van UPC en ZIGGO.

Joop Daalmeijer: ‘Scenarioschrijver Robert Albertdink Tijm is een vriendje van me. Die heeft zich echt krom gevochten om die rechten voor zijn serie te krijgen. Die heeft dat nu geregeld. Ik weet ook niet hoe dat nu gaat met die hele lira-procedure die nu gaande is, maar je moet ergens iets gaan regelen.’

‘Ik ben geen jurist. Ik heb geen idee. Maar ik kijk wel met zorg, omdat dat het dichtste bij mij ligt, naar de omroepen. Dank je de donder zeg! Hoezo? “Omdat we alles betalen.” Ja. Je betaalt niet iemands hersens. Dat betaal je niet. Dat zuig je niet zomaar leeg.’

Wijbrand Schaap: ‘En het is publiek geld.’

Joop Daalmeijer: ‘Het is ook nog eens publiek geld. Maar zij vinden dat ze er recht op hebben. Ik heb ook, toen wij dat stuk geschreven hebben over de mediawet, er heel lang met Henk Hagoort over gesproken: “Je moet centraal, bij de publieke omroep, een rechtenbureau gaan organiseren.” Centraal. Waar met de sector afspraken worden gemaakt over hoe de rechten geregeld gaan worden. Hoe de revenuen van rechten geregeld gaan worden. En hoe de betaling gaat lopen. Als je dat als hele sector doet sta je ook sterk genoeg naar de kabel. Hoewel, de kabel is als middel natuurlijk helemaal niet interessant meer.”

Wijbrand Schaap: ‘Het internet gaat ook via de kabel.’

Joop Daalmeijer: ‘Wij hebben in ons dorp nu glasvezel. Ik heb de kabel gewoon opgezegd. Ik krijg nu tachtig kanalen via de glasvezel, voor een paar euro meer. Dus moet je met de KPN gaan spreken over de rechten. Als ik dan per maand in plaats van 32 euro, 38 euro betaal: dat interesseert me toch helemaal niks.’

‘Maar daar dien je hele sterke, zware centrale organen voor te hebben. Want nu is iedereen veel te versnipperd. Lira is natuurlijk interessant, maar niet iedereen is lid. Er zijn weer mensen daaromheen, die zitten bij de Endemolletjes, die doen daar weer niet aan mee want die dragen hun rechten af. En als je in dienst bent bij en krant, dan is het ook geregeld.’

Wijbrand Schaap: ‘Niet als je freelancer bent.’

Joop Daalmeijer: ‘Maar dan moet je het goed geregeld hebben. Bij Blendle is het niet goed geregeld, hè. Daar krijg je geloof ik een cent of zo.’

Wijbrand Schaap: ‘Als freelancer bij een krant krijg je helemaal niks bij Blendle.‘

Joop Daalmeijer: ‘Helemaal niks? Ook niet als ze aan een krant geleverd hebben onder voorwaarden?’

Wijbrand Schaap: ‘De bestaande contracten met de kranten zijn zo dat de krant binnen zijn eigen domein jou spullen mag exploiteren. Maar Blendle is niet het eigen domein van de kranten, dat is doorverkoop. Dat maakt Blendle een nieuwe uitgever en geen kiosk. Blendle maakt dus zonder toestemming werk van freelancers openbaar. Blendle legt de schuld daarvoor bij de krant, die zou een vrijwaring hebben gegeven. Waardoor het dus een hele vervelende impasse is, want als het nu niet geregeld wordt, is het recht op vergoeding van freelancers bij doorverkoop voor altijd en eeuwig verloren.’

‘Marten Blankesteijn en Alexander Klopping zijn natuurlijk hartstikke aardige jongens, maar het gaat niet om hun persoonlijk. Ze hebben een casus in handen, die, als ze die kunnen doorvoeren, de rechten van freelancers voorgoed ongeldig verklaart.’

Joop Daalmeijer: ‘Bij de televisie was dat een probleem, en dat is nu weer geregeld via de kabelgelden, maar dit is gewoon heropenbaarmaking. De eerste openbaarmaking is de krant. Dan krijg je Blendle, dat is de heropenbaarmaking van het werk. Daarmee zit je in dezelfde casuspositie als destijds bij de kabel. Daar is voor betaald geworden.’

Wijbrand Schaap: ‘Het probleem is nu dat de kanten hun contracten met de freelancers aan het herzien zijn, waardoor de freelancers een nieuw sign or die contract aangeboden krijgen waarin ze van hun rechten bij Blendle moeten afzien. Je wordt dus geacht om met je inkomen van 10000 euro per jaar ook nog de krant te redden.’

Joop Daalmeijer: ‘Ik hoop dat dat nog lang gebeurt, die krant redden. Dat is voor mij toch een lifeline met wat er in de samenleving gebeurt. En die hebben het ook moeilijk. Maar ja. Om welke bedragen gaat het nu helemaal?’

Wijbrand Schaap: ‘Heeft de Raad een plan voor het debat over auteursrecht? Het gaat immers om de positie van de makers?’

Joop Daalmeijer: ‘Nee, dat hebben we niet. Terwijl we ook media doen. Dus misschien moeten we er voor ons jaarprogramma eens naar kijken.’

Joop Daalmeijer Marathon (5) “Alle ballen op Amsterdam”, daar ben ik helemaal niet van.