Overijssel is sweeping away culture. But like everywhere else, it is not an election issue

82% bezuiniging op het Overijsselse cultuurbudget

Nee, de VVD werd niet de grootste partij in Overijssel bij de vorige provinciale verkiezingen, de PvdA trok 1,6% meer kiezers, maar als er een provincie is waar het landelijk ingezette beleid van Halbe Zijlstra effect had, dan was het wel die provincie. De inwoners merkten dat al snel, maar uit onderzoek van adviesbureau Berenschot komt nu ook cijfermatig naar voren dat waar Friesland, Gelderland en Zeeland het kunstenbudget verhoogden, andere provincies een beetje bezuinigden, Overijssel het cultuurbudget ondanks de Essent-miljoenen met 82% verlaagde.

Dat er überhaupt nog cultuur in Overijssel is te vinden, lijkt te danken aan Theater Sonnevanck, de Nederlandse Reisopera, het Rijksmuseum Twente en HET Symfonieorkest. Maar laten die nou uitgerekend rechtstreeks door het Rijk gesubsidieerd worden en dus niet op het provinciale cultuurbudget drukken. Al geldt dat dan weer niet voor het orkest, dat immers een dermate groot bedrag van de provincie kreeg uitgekeerd opdat het orkest zo’n beetje vanaf heden het zonder welke overheidssteun dan ook zou moeten kunnen – daarmee de werkelijke provinciale cultuurbezuinigingen waarschijnlijk tot over de 90% jagend.

 

HET Orkest en HET draaiende CDA

Maar HET Orkest is een soort Griekenland geworden. Er zijn weer miljoenen nodig, en vermoedelijk wordt opnieuw gezegd dat die nodig zijn voor een glorieuze toekomst.

Het past in het beeld dat provincies niet meer doen aan structurele ondersteuning, maar opteren voor impulsgelden. Of de impuls richting orkest wel een handige besteding van cultuurgelden was, vroegen wij ons al eerder af, maar na lezing van de verkiezingsprogramma’s blijkt ook CDA Overijssel de handen van het orkest af te trekken.

Want hoe valt anders te verklaren dat het CDA-verkiezingsprogramma onder het kopje cultuur zo’n beetje alles en iedereen noemt, al hanteert het voor de Nederlandse Reisopera nog de al een jaar geleden ingeruilde naam, maar met als grote uitzondering not HET Orkest? Het is geen geheim dat intern het CDA nogal verdeeld was over de miljoenensteun, maar nu meer en meer blijkt dat die steun het gewenste resultaat niet heeft gehad, zoeken de Christen-Democraten een ander pad, babbelen wat over het belang van cultuur, erfgoed en toegankelijkheid.

 

VVD, PVDA en D66 doen alsof hun neus bloedt

Dat is ietwat laf. Want de steun waarmee zij instemden, kwam uit de koker van de VVD, die, alsof er niets te leren valt uit alle cijfers, in haar verkiezingsprogramma wederom rept van “crowdfunding, sponsoring, fondsen, mecenaat en particuliere bijdragen” in plaats van subsidie. Want “een bloeiende sector weet bezoekers, donateurs, vrijwilligers en sponsoren aan zich te binden” om zo “meer marktgericht gaan werken”. Verder wil VVD “de samenwerking met het bedrijfsleven en het onderwijs stimuleren, zodat de afhankelijkheid van subsidies afneemt.”

Die link met het bedrijfsleven, ach, die kennen we, maar hoe kan samenwerking met het onderwijs bijdragen aan de onafhankelijkheid van subsidies? Educatieve projecten kosten geld, leveren dat niet direct op. Of verwacht VVD daarbij veel van onderwijspartij D66?

Die partij zet inderdaad ook provinciaal fors in op onderwijs en cultuur, geen partij met zoveel tekst over cultuur, en het klinkt allemaal aardig, maar nergens suggereert D66 ook maar een manier waarop dat alles is te financieren. Daarin is de partij vergelijkbaar met PvdA, ook vol culturele ideeën, maar concreet worden? Nee.

 

Partijen die het minst met cultuur hebben zijn het eerlijkst

SP is wel concreet. In het provinciale verkiezingsprogramma komt cultuur helemaal niet voor. Duidelijker kan niet.

Of toch: de PVV.

“Cultuur bestaat al zolang er mensen zijn. In principe is kunst slechts één onderdeel van Cultuur. Maar in Overijssel staat kunst gelijk aan cultuur. Kunstbeleid gaat dan ook nog slechts over subsidie. Cultuur is dus Kunstsubsidie geworden. Subsidie van `kunst` is iets van de laatste jaren. Mozart en Beethoven kregen het niet. Rembrandt moest het allemaal zelf doen. Subsidie voor luie mensen. Cultuur is dus veranderd in “subsidie voor elitaire kunst”. Het voorbeeld hiervoor in Overijssel is de soap rondom het ´Orkest zonder naam´ dat de laatste jaren vele miljoenen cadeau kreeg zonder dat de prestaties beter werden. Het bezoekersaantal is dramatisch laag. De Partij voor de Vrijheid is van mening dat cultuur in Overijssel meer is dan een orkest zonder betalende bezoekers. De PVV vindt dat mensen en instellingen in de kunstsector hun eigen broek moeten ophouden, net zoals bakkers, garages en kapperszaken. De gewone burger kan immers ook niet leven alsof het iedere dag weekend is.”

Het is gemakkelijk om PVV belachelijk te maken, zeker na de conclusie:

“Dus aandacht voor: Carbidschieten, Klootschieten, Vlöggelen van de Poaskeerls, Midwinterhoornblazen, Drumbands en de Schutterij.”

Maar wat al dat kinderachtige hoofdlettergebruik verbloemt is de werkelijke eindconclusie van de PVV:

“Cultuureducatie en -participatie is een taak voor de gemeenten.”

Afschuiven van inhoudelijke en financiële verantwoordelijkheid. En daarin zijn uitgerekend de partijen die het minst met cultuur op hebben het eerlijkst, want alle grote partijen herhalen landelijke standpunten, voegen daar nog wat over provinciaal erfgoed aan toe en klaar. Bedragen of concrete gezelschappen worden niet of amper genoemd (op de dus nogal betekenisvolle sprong van het CDA in Overijssel door HET Orkest niet te noemen na).

 

Cultuur, wasda?

Verwonderlijk is dat niet. Het Overijsselse cultuurbeleid is kenmerkend voor alle provincies en wie baseert zijn of haar stem nu op cultuurbeleid, zelfs al ben je werkzaam in de sector? Er zijn immers wel grotere thema’s, nu de Rijksoverheid meer en meer decentraliseert maar daarbij de echt belangrijke thema’s bij de gemeentes legt. De provinciale verkiezingen verworden meer en meer tot een mogelijkheid om de zittende landelijke regering te beoordelen en het leven zuur te maken. En daarop zijn de programma’s afgesteld. Kennis van de provinciale cultuur is of niet aanwezig of speelt geen enkele rol in de provinciale programma’s.

Het gaat over windmolens en wegen en kabinet Rutte II, niet over cultuur, stupid!