Good Grief! The Charlie Brown Christmas special turned 50!

Hele generaties kinderen zijn opgegroeid met Charlie Brown, Snoopy, Linus, Lucy en hun vrienden. Het universum waarin volwassenen schitteren door afwezigheid, maar de emoties van de kinderen opvallend complex zijn. En dat is waarschijnlijk ook de aantrekkingskracht van de televisiecartoon A Charlie Brown Christmas, die precies vijftig jaar geleden voor het eerst werd uitgezonden.  Charlie Brown heeft helemaal geen zin in Kerst. Hij denkt dat er iets mis is met hem, omdat hij maar niet in de kerstsfeer kan komen, hij is zelfs depressief. Dat hij van niemand een kaart krijgt helpt niet. Dat hij het een commercieel feest vindt, evenmin.

Het is een van de weinige eerlijke kerstspecials. Kerst is helemaal niet leuk voor iedereen, sommige mensen worden inderdaad depressief van dat hele feestgedruis. Charles Schulz laat je zien dat het prima is om er geen zin in te hebben. Hij leeft, via zijn Charlie Brown, met je mee. Maar hij zwelgt niet in de depressie of in medelijden, zoals je een beetje ziet bij de strips van Chris Ware [hints]Chris Ware (28 december 1967) is een Amerikaanse stripmaker en artiest. Hij is onder andere auteur van de graphic novel Jimmy Corrigan: the Smartest Kid on Earth. Sinds 1999 levert hij strips voor The New Yorker. Ware beschrijft zijn stijl als realistisch. (bron: wikipedia)[/hints]. Hij biedt een oplossing. Charlie mag het kersttoneelstuk op school gaan regisseren. Dat dat niet van een leien dakje gaat, is duidelijk. Hij is nu eenmaal niet de handigste of de vrolijkste. Of, zoals Linus het samenvat: ‘Maybe Lucy was right; of all the Charlie Browns in the world, you’re the Charlie Browniest.’

Jean Schulz, Charles’ tweede vrouw, heeft vaak in interviews gezegd dat alle personages in Peanuts wel iets van hem hebben, hoewel ze gebaseerd zijn op mensen uit zijn omgeving. Dat verklaart misschien waarom we massaal voor hen vallen: het blijft dicht bij huis en de emoties zijn echt. Alle facetten van opgroeien komen aan bod, de gruwelijke onzekerheid, maar ook de volhardendheid van Linus achter de piano en het behaagzieke van Lucy, het zijn niet onze meest charmante eigenschappen die geportretteerd worden, maar ze zijn er wel. En als volwassene kunnen we met enige compassie terugkijken op onze jongere zelf.

Terug naar kerst: wat is er nou zo speciaal aan een haastig in elkaar gezette cartoon?

Nou, dat dus. In één weekend moesten animator Bill Melendez, producent Lee Mendelson en Schulz een idee klaar hebben voor de kerstspecial die in opdracht van Coca Cola gemaakt zou worden voor één van de drie TV netwerken. Vervolgens was er maar een paar maanden tijd voor de productie. Het einde van de special lijkt haastig bij elkaar geschreven, maar vertedert dan weer zo dat het niet zo erg is. Het heeft alles in zich om een dramatische mislukking te worden en de studiobazen waren allerminst onder de indruk. De makers waren er van overtuigd dat als ze hun cartoon eerder hadden ingeleverd, het nooit op tv zou zijn geweest, dan had de omroep nog tijd gehad om een alternatief te zoeken. Gelukkig is dat niet gebeurd en publiek en pers waren unaniem in hun lof. De cartoon had een gevoelige snaar geraakt.

Eén van de ingrediënten die daarvoor essentieel waren is de muziek. In een paar dagen in elkaar gezet door Vince Guaraldi en zijn trio, swingt het al 50 jaar de pan uit. Het is toegankelijke jazz voor kinderen en volwassenen, het heeft een soort tijdloosheid, ook door de interpretaties van kerstklassiekers die voorbij komen. EN het klinkt gewoon heel erg lekker.

Maar er is meer geluid dat opvallend is: op de stem van Snoopy na, zijn alle stemmen ingesproken door kinderen. De oudere kinderen konden hun zinnen in een keer opnemen, de jongere, van jaar of 5, namen per halve zin op en lazen van komma naar punt. Dat geeft een soort zangerige kwaliteit aan die kinderstemmen die je af kunt doen als amateuristisch (het waren ook bijna allemaal amateurs, slechts twee kinderen waren al acteur), maar die ook hoogst charmant is.

Vijftig jaar later zijn animaties ongelooflijk ver ontwikkeld. Computeranimaties en stop-motion laten het technische kunnen van A Charlie Brown Christmas mijlenver achter zich. Toch blijft het een plezier om naar te kijken. De film wordt nog altijd uitgezonden. De schaamteloze sentimentaliteit, gekoppeld aan een bijna volwassen cynisme, maar ook het falen van Charlie Brown tegenover het extatisch blije van Snoopy, kennelijk raakt het aan zulke diepe emoties dat de zeggingskracht nog niets heeft ingeleverd. Niks zoete Disneyficatie van het kerstgevoel, maar terug naar de kern van het feest. Linus draagt zelfs even voor uit de King James vertaling van de bijbel. Voor Schulz was het belangrijk de religieuze oorsprong van het  feest te zetten tegenover de commerciële verwording ervan. Dat laatste is, ook voor de agnosten onder ons, is nog altijd actueel.

Merry Christmas, Charlie Brown!