Royal Concertgebouw Orchestra 2016-17: Amsterdam meets Daniele Gatti

‘Het allerbelangrijkste is muziek naar het publiek te brengen’, zegt Daniele Gatti donderdag 25 februari tijdens de presentatie van het nieuwe seizoen van het Koninklijk Concertgebouworkest. ‘Amsterdam meets Gatti’ lezen we op grote posters achter hem. Dat blijkt geen woord te veel gezegd: de kersverse chef-dirigent zal bij alle series betrokken zijn, reist mee op de tournee RCO meets Europe, leidt een familieconcert en geeft een masterclass voor jonge dirigenten. ‘Zijn engagement is groot’, concludeert directeur Jan Raes.

Raes toont ook een trailer van Daniele Gatti, ouverture voor een dirigent van de cineaste Carmen Cobos, die op 30 maart in Eye in première gaat en daarna in een kleine twintig bioscopen vertoond zal worden. We zien jongetjes voetballen – is hij het zelf op een home-movie? –, terwijl Gatti vertelt hoe hij er vroeger van droomde trambestuurder te worden. En zie, op zijn vierenvijftigste wordt hij zowaar conducteur van het Koninklijk Concertgebouworkest! Hij is hoorbaar geëmotioneerd en zegt met ontwapenende openheid hoe vereerd hij is dit toporkest te mogen leiden.

Gatti erkent te moeten wennen aan een ‘heel andere cultuur’, hij is immers ‘from Italy’ en pffft… met één armgebaar verplaatst hij ons naar een gezellige keuken met een pan vol pasta di mamma, iedereen lacht. Sterallures lijken hem vreemd en ietwat schutterig zegt hij tegen artistiek directeur Joël Fried: ‘Dank dat u mijn naam op de poster heeft gezet, maar daar hóórt natuurlijk de naam van de componist te staan.’ Een korte en krachtige verwoording van zijn missie: alles draait om de muziek.

Hij erkent zich vooral te richten op het ijzeren repertoire, beginnend bij Mahler. Het is belangrijk de gangbare meesterwerken telkens in een ander licht te zien en als men het niet met zijn visie eens is, ook prima: ‘Come and tell me!’ Hij toont zich verrast door de projecten waarmee het Koninklijk Concertgebouworkest jongeren werft. ‘Dat hebben wij in Italië niet.’ Wel meldt hij trots hoe hij eens tijdens een staking van het zaalpersoneel de repetitie gratis openstelde en het gebouw in no time vol stroomde met een super aandachtig publiek van winkelende moeders en kleine kinderen. Dat wil hij hier ook wel. ‘Goed idee’, reageert Fried gevat, ‘maar dan graag zonder staking.’

Knuffelbeer Gatti neemt overigens niet in zijn eentje het ijzeren repertoire voor zijn rekening, ook Mariss Jansons, Jaap van Zweden, Bernard Haitink en nog een trits dirigenten treden hiervoor aan. Gelukkig wordt ook de eigentijdse muziek niet vergeten: er zijn zeven wereldpremières en enkele Nederlandse premières.

Wereldpremières

Huiscomponist Detlev Glanert schrijft een Requiem ter gelegenheid van het vijfhonderdste sterfjaar van Jeroen Bosch, zijn collega-huiscomponist Richard Rijnvos componeert een stuk voor de viering van de honderdste verjaardag van Leonard Bernstein. Fried: ‘Het is eigenlijk pas zijn 99^e, maar we wilden er vroeg bij zijn.’ Ook Joey Roukens kreeg een opdracht voor dit Bernstein-retrospectief.

In het kader van een jaarlijkse ‘Passie-maar-dan-anders’ componeren de Azerbeidjaanse Franghiz Ali-Zadeh en de Serviër Djuro Zivkovic elk een minipassie van ongeveer vijfentwintig minuten. Fried noemt het bijzonder dat Ali-Zadeh werkt vanuit een islamitische achtergrond en Zivkovic vanuit de Servisch-orthodoxe traditie. De Schot James MacMillan componeert een concert voor eerste trombonist Jörgen van Rijen en de jonge Britse componist en dirigent Ryan Wigglesworth zal het orkest dirigeren in een eigen opdrachtwerk.

Het nieuwe seizoen staat in het teken van de komst van de nieuwe chef-dirigent – op de brochure staat kortweg ‘Meet Gatti’ –, maar Raes wijst erop dat het thema ook een bredere betekenis heeft. Contact maken met andere landen, met andere culturen, met publiek dat een ‘referentiekader’ voor klassieke muziek mist en met kinderen die op school te weinig met klassieke muziek in aanraking komen.

Daar wordt stevig aan gewerkt met initiatieven als RCO Club Night (kamermuziek in informele setting); de serie Essentials (één standaardwerk op het podium toegelicht); het Koningsconcert en de discipline-overschrijdende serie Horizon (voortzetting van AAA-serie). Last but not least zijn er de educatieapps voor lagere scholen, waarmee jaarlijks zo’n dertigduizend kinderen worden bereikt. In het nieuwe seizoen wordt een nieuwe app ontwikkeld met de pianisten Lucas en Arthur Jussen.

Of trambestuurder Gatti ook hierin een rol gaat spelen is nog even afwachten…

Het gehele seizoensoverzicht vindt u here.