Fringe notes (5): Brexit, Britishness and the secret of 2.5 million #edfringe

‘Nee, nee, nee, ik zeg het woord niet’, had Bridget Christie zich voorgenomen toen na het referendum van 23 juni bekend werd dat Groot Brittannië de EU gaat verlaten. Bridget Christie is een van de populairste stand-upkomieken hier op de Edinburgh Fringe. Door stom geluk kon ik nog een kaartje bemachtigen. ‘Ik wil het niet over die afschuwelijke Brexit hebben’, liet ze het publiek weten. Oeps, daar was het verboden woord toch gevallen. Zelfs haar zogenaamde poging om het alleen over fijne, gezellige dingen te hebben, dingen waar je rustig van wordt, zoals tuinieren, bleek niet te helpen.

Bridget had namelijk een fuchsia meegenomen, een populaire plant in Engeland. Maar zelfs zoiets onschuldigs als een fuchsia blijkt politiek te zijn. Want al die leave-stemmers, die zo fijn op hun eigen Britse eilandje willen zitten, weten die wel dat de fuchsia helemaal niet Brits is? Die komt namelijk uit Zuid-Amerika.

Brexit, de politiek daaromheen en de weer opgestookte antipathie jegens immigranten – Bridget kan het niet helpen zich daar op een scherpzinnige, hilarische, serieuze en felle manier boos over te maken. Waar nodig met soms tamelijk meedogenloze grappen.

Britishness

Niet iedere artiest heeft dit onderwerp zo expliciet op het programma gezet als Bridget Christie. Dat neemt niet weg dat als het over vluchtelingen of migratie gaat, het grote verhaal van deze tijd, de schaduw van Brexit er altijd wel een beetje boven hangt. Het maakt de show toch pikanter, zoals de folderaar voor Octopus me toevertrouwde.

Because Octopus mag dan niet over Brexit gaan, het draait wel allemaal om dat ongrijpbare, maar volgens sommigen toch o zo belangrijke begrip Britishness. Wat is er zo speciaal aan Brit zijn? Drie vrouwen prikken in Octopus de absurditeit hiervan op een even geestige als pijnlijke manier door met een reeks sketches gebaseerd op verhoren van de immigratiedienst.

Belfast

Nog meer onder de indruk was ik van de ogenschijnlijk onschuldige en met zelfspot doorschoten manier waarop de Brits-Iraanse Shappi Khorsandi in haar stand-upshow Oh My Country die zogenaamde Britishness fileerde. Shappi is al een behoorlijk grote naam in comedyland, en terecht. Als kleuter met haar ouders vanuit Iran naar Engeland gekomen, kan ze rijkelijk putten uit de verwarring rond haar pogingen om zo Brits mogelijk te worden. Haar moment van victorie kwam toen ze, al gewend aan doorgaans enthousiast publiek, eens een keer in Belfast mocht optreden. Ze had daar nog maar nauwelijks een voet op het podium gezet of ze werd al luidkeels weggejoeld. De schok was groot. Tot de theatermanager haar toevertrouwde: ‘Trek het je niet aan, ik zag het al aankomen want je bent Engels.’

Intussen in dagblad The Scotsman gelezen dat in Schotland de Polen nu de Pakistanen als grootste immigrantengroep zijn voorbijgestreefd.

Yinka Kuitenbrouwer

Het thema ‘waar hoor je thuis’ dook ook op in het ontroerende slot van One Hundred Homes, de kleine maar piekfijne voorstelling die Yinka Kuitenbrouwer baseerde op gesprekken die ze met een groot aantal mensen had over het begrip thuis. Een oudere Irakees die al jaren in België is gesetteld had een bezoek gebracht aan familie in het land in oorlog. ‘Het was daar verschrikkelijk’, had hij haar verteld. En: ‘Vreemd om weer in Gent aan te komen. Irak is mijn thuisland, maar hier, waar het veilig is, is mijn thuis.’

En, omdat dit mijn laatste Fringe notitie is, nog een paar losse eindjes.

Protests

Halverwege het festival was er een piepklein beetje rumoer rond de eenmalige Israëlische show International Shalom Festival Gala Concert. Nadrukkelijk met Joodse, Islamitische en Christelijke artiesten. Bedoeld om culturele bruggen en internationale vriendschapsbanden te versterken. Pro-Palestijnse demonstranten zagen er echter een provocatie in. De Fringe-organisatie stelde dat, in lijn met het vrije podiumbeleid, iedereen op de Fringe mag spelen, en ook dat iedereen mag protesteren. Toch moest twee jaar geleden een Israëlische hip hop-opera worden afgelast. Nu bleef het bij protesten onder wakend oog van de politie.

Stayers

Met het mannelijke (en nadrukkelijk foute) alter ego van de feministische standup Kate Smurthwaite is het toch nog redelijk goed afgelopen. Eerder berichtte ik over de moeizame start van dit nieuwe programma van Smurthwaite. Uit bezorgdheid ging ik een paar dagen geleden nog eens kijken. De show kreeg inmiddels een opgewekte drie-sterrenbespreking in The Scotsman en Kate heeft nu een strakkere start (met een rap in het Latijn, jawel) die mij en de rest van het publiek direct in een goede stemming bracht. Geen weglopers meer.

40 shows

Een medewerker van het supermarktje om de hoek vertrouwde me vorige week toe dat hij op de Fringe al 40 shows had gezien. Dat heb ik niet eens gehaald. Hartverwarmend, zoveel enthousiasme.

2.5 million visits

Dat doet me trouwens weer denken aan die vraag waar ik aan het begin van de Fringe vergeefs antwoord op probeerde te krijgen. Hoeveel bezoeken mag dit reusachtige evenement eigenlijk noteren? Je zou zeggen, dat moet de persafdeling toch weten, maar die verschuilt zich lekker formeel achter ‘we weten het niet’. Onder andere omdat voor de Free Fringe geen kaartjes worden verkocht. Maar er zal toch ooit wel eens een slimme schatting zijn gemaakt? Als ik zelf een heel slordige gooi doe, en die ruim 50.000 voorstellingen vermenigvuldig met 40 per voorstelling kom ik op ruim twee miljoen. Dat is vermoedelijk aan de lage kant. In een van de culturele tijdschriften hier kom ik inderdaad een raming van 2,5 miljoen tegen. Waarom weten ze dat bij de Fringe niet?

(Na schrijven van bovenstaande werd toch nog het aantal betaalde kaartjes bekend gemaakt: krap 2,5 miljoen, 8% meer dan vorig jaar. Daar komen de gratis voorstellingen nog bij.)