Noodzakelijk en prachtig kijkje in de Chinese ziel dankzij Utrechts festival #ILFU17

Goede timing van het International Literature Festival Utrecht (ILFU) om bij de editie van dit jaar China centraal te stellen. Nog net op tijd voordat de Chinezen op eigen initiatief de Betuwelijn hebben aangesloten op hun eigen spoorwegnet, met de van hun bekende daadkracht. Hoog tijd om de Chinese ziel te leren kennen, dunkt me, en dat lukt niet direct via de nummers op de menukaart van het het laatst overgebleven Chin.Ind.Rest. in uw dorp.

Hoewel, dan hebben we Sun Li nog niet meegemaakt. Sun Li veroverde het Nederlandse letterenwereldje vorig jaar met een prachtig boek over het Chinese restaurant in Friesland waar ze met haar familie opgroeide tussen de megawoks en vlammen tot aan het plafond. Ook nu, tijdens een gesprek met Kenneth van Zijl op het ILFU vertelt ze er prachtig over.

[bol_product_links block_id=”bol_5916f9e8c896e_selected-products” products=”9200000057065409,9200000064461784″ name=”ilfu” sub_id=”sunli” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Over zwijgen en verzwijgen gaat het. Want over je eigen familie en over je eigen sores praat je niet. Typisch Chinees, dus, zoals ook de andere gesprekspartner Jean Kwok vertelde.

Dagelijkse armoede

Kwok en Li zijn allebei immigrantenkinderen die hun leven vooral in het westen hebben doorgebracht. Ze zijn succesvol en hebben zich aan de vaak straatarme roots kunnen ontworstelen. Extra lastig omdat de Chinese gemeenschap zo gesloten is als een oester. ‘Ons succes wordt door westerse lezers toegejuicht, maar het ontneemt ook het zicht op de dagelijkse armoede in de Chinese minderheid, ook in Nederland.’

[bol_product_links block_id=”bol_5916fa1c90fd8_selected-products” products=”9200000026240380,9200000026240581″ name=”ilfu” sub_id=”kwok” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Dat het Chinese succesverhaal een keerzijde heeft, komt ook prachtig naar voren in het werk van Xu Zechen. Hij is inmiddels wereldvermaard. Nederland kan de achterstand inhalen nu zijn meest recente boek ‘Rennend door Beijing’ in onze taal leverbaar is. Zechen spreekt geen woord over de grens, maar waarom zou je ook, met 2 miljard taalgenoten. Het interview met Daan Heerma van Voss was mede daarom vooral een monoloog, die overigens prachtig vertaald werd door tolk Annelous Stiggelbout. Een genot om naar te luisteren.

Jonge mannen

Xu Zechen schrijft over de onderkant van Beijing. De Chinese hoofdstad blijkt een enorme aantrekkingskracht uit te oefenen op vooral jonge mannen uit heel China. Zij vormen inmiddels een miljoenen leden tellend ‘mierenvolk’: een anonieme massa kansarmen waarin de onderlinge concurrentie moordend is.

Zo’n geweldig jongemannenoverschot klinkt als een luid tikkende tijdbom, maar zulke vergaande redeneringen zul je van Xu Zechen niet horen. Hij beschreef wel hoe de migratiestroom gedreven wordt door een volksliedje dat de schoonheid van het Plein van Hemelse Vrede verheerlijkt. En die naam kennen van de vorige keer dat een jongemannenoverschot de Chinese rust bedreigde. Maar die associatie bestaat niet meer in China, alleen bij ons, merk ik.

[bol_product_links block_id=”bol_5916fa9d2389f_selected-products” products=”9200000052023853,9200000052033819″ name=”ilfu” sub_id=”xu” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Taboo

Niet over dingen praten, maar wel dingen suggereren zonder ze te suggereren. Het lijkt er wel eens op of literatuur aan diepgang wint wanneer er meer taboes zijn in een samenleving. Vanwege die taboes moet je immers terugvallen op omtrekkende bewegingen en beeldspraken. Uit deze ontmoetingen met Chinese auteurs blijkt dat het met die omtrekkende bewegingen en beeldspraken goed lukt om prachtige verhalen te maken.

De indruk die de Chinezen op mij maakten overschaduwt de andere twee hoogtepunten van deze tweede ILFU avond. Een onderhoudend interview met de Britse romancier Graham Swift en het zeer exclusieve interview plus miniconcert van Suzanne Vega. Ik kende haar alleen nog maar van een oud bandje met ‘2 meter sessies’. Ze was geen spat ouder geworden, maar heeft inmiddels wel een enorme reputatie als schrijver en theatermaakster. Haar interpretatie van het leven van Carson McCullers is overtuigend en levert prachtige muziek op.

[bol_product_links block_id=”bol_5916fb9156ef3_selected-products” products=”1000004003133203,9200000061672263″ name=”ilfu” sub_id=”vega” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Waarin een piepklein festival heel erg groot kan zijn. Dus.