'A woman still cannot write erotic books with impunity'

‘De strijd voor vrouwenrechten had toch eigenlijk al gestreden moeten zijn, maar zo voelt dat de laatste tijd niet meer. Mannen hebben nog steeds een diepgeworteld gevoel dat ze boven vrouwen moeten staan. Waar komt dat toch vandaan? Waar haalt iemand als rapper Boef het idee vandaan dat hij vrouwen, die zo aardig waren hem een lift te geven, zomaar ‘kech’ (= hoer) kan noemen? En dan politici! Donald Trump met zijn “Grab them by the pussy”. Thierry Baudet met zijn “Vrouwen willen overmand worden”. Al mijn boeken gaan over macht en machtsmisbruik, over erotiek en spanning tussen de seksen. De combinatie macht en seksualiteit is taboe. Dat fascineert mij enorm.’

Seksslavinnen

Stefanie van Kasteel, pseudoniem van een Nederlandse journaliste, publiceerde onlangs haar roman Duna. In haar eerdere werk speelt bdsm (bondage, discipline, sadomasochisme) een centrale rol. De Kunstenaar and De Vlucht zijn boeken in het genre Vijftig Tinten. Bdsm draait om vrijwillig de macht bij een ander leggen. Zonder die vrijwilligheid is er sprake van misbruik. En dat is waarin Van Kasteels nieuwe boek Duna verschilt van haar twee eerdere boeken. Het verhaal, dat zich afspeelt in de dertiende eeuw, is doortrokken van machtsmisbruik en vrouwenhandel.

Overleven

Hoofdpersonage Duna wordt met drie andere vrouwen ontvoerd door roofridders, ofwel: door mensenhandelaars, om een moderner woord te gebruiken. De vrouwen worden klaargemaakt om verkocht te worden als seksslavinnen. Een helse tocht voert hen door het Nederland, België en Frankrijk van de middeleeuwen. Verkrachtingen en gruwelijkheden worden onverbloemd beschreven, maar daarnaast kent het boek ook liefde en romantiek.

‘Ontberingen en onveiligheid waren aan de orde van de dag in de middeleeuwen, althans zo beoordelen wij dat als we met de ogen van nu naar die periode kijken. In het leven van gewone mensen in de middeleeuwen ging het om overleven, In onze relatief veilige tijd in Nederland kunnen we ons dat niet meer voorstellen. De mensen hadden te maken met honger en kou. En elk moment konden plunderaars, bendes en roofridders toeslaan. Het lag aan je heer of hij in staat was zijn gebied goed te beschermen en dus jouw veiligheid te waarborgen.’

Historisch kloppend

Duna speelt zich af in 1252. Willem II, de vader van Floris de Vijfde, is graaf van Holland. Een voor die tijd buitengewoon machtig man, koning van het Heilige Roomse Rijk. Als hij in 1256 niet zo gruwelijk aan zijn einde was gekomen, zou hij keizer zijn geworden. De datum voor de plechtigheid was al bekend.

‘Ik heb grondig studie gemaakt van de dertiende eeuw, van de officiële feiten rond graaf Willem II van Holland tot de gewoonste dingen van het dagelijks leven. Dat was niet eenvoudig, want het is een periode waarover weinig is vastgelegd. Ik wilde een decor maken dat historisch kloppend is. Zo kwam ik op detailvragen als: wat droegen vrouwen onder hun bovenkleding? Dat moet je toch weten als je een uitkleedscène wilt kunnen beschrijven. Het antwoord, “niets”, vond ik in een Franse bron. Vrouwen werkten hard op het platteland. Als ze moesten poepen of plassen, moest dat snel gebeuren. Ze tilden de rok op en gingen ergens gehurkt zitten.’

De erotische scènes in ‘Duna’ zullen veel mensen schokkend vinden.

‘Ik had me zo in die middeleeuwse situatie ingeleefd dat ik het gruwelijke uit het oog verloor. Bij het schrijven voelde ik me een vrouw van toen. Ik leefde me in Duna in en probeerde niet met de normen en waarden van nu naar het leven van toen te kijken. Ik verplaatste me zo intensief in die tijd dat ik erdoor werd overspoeld. Duna heeft ook geen andere keuze. Haar vrijheid is haar ontnomen en om te overleven moet ze meebewegen op de golven. In die harde tijden werd verkrachting anders beoordeeld dan nu. Nu levert een verkrachting een trauma op. In die tijd gold: als ik een verkrachting overleef, is het verder niet zo erg. Daarom werd er algemeen minder veroordelend op verkrachtingen gereageerd.’

Overweldigd en verkracht

‘In onze tijd wordt een romanscène waarin een vrouw overweldigd en verkracht wordt vooral als schokkend ervaren. Het valt immers onder misbruik. Toch bleek, toen ik mensen mijn manuscript liet lezen, dat ze de gruwelijke scènes waarin de vrouwen werden gemolesteerd en verkracht ook opwindend vonden. Mannen, maar ook vrouwen. Ze schaamden zich opeens voor hun reactie. Het ‘hoort niet’, opgewonden raken van een verkrachting.’

Stefanie van Kasteel keurt het zelf niet af verkrachtingsscènes te schrijven. ‘Het is schokkend, maar het hoort bij het verhaal. Waarom mag een moord wel worden beschreven en dit niet?’

Met de bdsm-scènes in haar eerste twee boeken speelde Van Kasteel in op een behoefte. Sinds de verschijning van het boek Vijftig tinten grijs van E.L. James lijkt bdsm maatschappelijk geaccepteerd te zijn.

Omslag in de seksualiteitsmoraal

‘Dat boek heeft een omslag in de Nederlandse seksualiteitsmoraal ontketend. Bdsm-attributen zijn tegenwoordig niet alleen in seksshops te koop. Je ziet ze ook in gewone winkels, van Hunkemöller tot de Chinese discounter die handboeien omkleed met bont verkoopt.’

‘Vijftig Tinten Grijs sprak mij niet zo aan. Het is erg Amerikaans. In Nederland wordt het bij meisjes op jonge leeftijd erin geramd dat ze zelfstandig, sterk en geëmancipeerd moeten zijn. Maar als vrouw hebben ze blijkbaar toch hun verlangen om zich door een man te laten leiden, de man in de slaapkamer de touwtjes in handen te geven. Ze fantaseren over mannelijke dominantie. De hele week is ze druk met werk en de verzorging van haar kinderen. Het in de lucht houden van alle ballen. Dan fantaseer je soms over de machtige en knappe Mr. Grey die jou in zijn helikopter komt ophalen, die je peperdure nieuwe kleren geeft en met je vrijt tot je sterretjes ziet. Mannen raken eerder geprikkeld door het zien van porno, een vrouw raakt opgewonden van fantasieën.’

Bevrijding

‘Het is een bevrijding voor veel mensen, zeker ook vrouwen, dat bdsm niet meer als iets gestoords wordt gezien. Dat ze in de slaapkamer kunnen uiten wat ze willen. Ik speel dan ook graag op deze tendens in. We hebben gevochten om zelf onze keuzes te kunnen maken in het leven. We hebben gestreden voor gelijkwaardigheid. Nu strijden we verder, tegen seksisme, voor gelijke lonen, gelijke lastenverdeling in het huishouden. We zijn er nog niet. Waarom kunnen we niet ook vechten voor keuzevrijheid in de slaapkamer? Het spelen met machtsverhoudingen is spannend. Macht erotiseert.’

‘In Nederland is de man de laatste decennia minder overheersend geworden, vrouwen pakken hun aandeel in de samenleving, maar het gaat met strijd en soms onverholen seksisme gepaard van mannen als Boef en Baudet. Als we de machtsstrijd voortaan alleen nog in de Nederlandse slaapkamers uitvechten dan gaat zowel de samenleving als ons seksleven er een stuk beter uitzien.’

Schokkende reacties

Maar hoe pakt het uit als Van Kasteel in Duna scènes schrijft die op machtsmisbruik neerkomen? Ze publiceert haar werk onder pseudoniem en dat is niet voor niets. De erotische lading in al haar boeken kan mensen op verkeerde gedachten zetten. Als zelfstandig ondernemer in de media vreest ze klanten te verliezen als die te weten komen wat ze schrijft. En ze wil haar gezin tegen ongezonde aandacht beschermen. Maar bovenal zijn het de stuitende reacties van mannelijke lezers die haar hebben doen besluiten zich achter een pseudoniem onherkenbaar te maken. Deze keerzijde heeft er vooral mee te maken dat Duna door een vrouw is geschreven. Veel mannelijke lezers hebben volgens Van Kasteel het primitieve idee dat een vrouw die over seks schrijft dan ook meteen fysiek beschikbaar is.

Afspraakje met een spannende schrijfster

‘Op mijn website staat informatie over mijn werk, met een contactformulier voor het bestellen van boeken. Via dat formulier krijg ik ook vragen en reacties binnen van lezers, heel leuk en motiverend, maar sommige mannen gebruiken dat om te proberen een afspraakje met de spannende schrijfster te maken. Dat is nog niet zo erg, maar sommigen gaan verder en geven de maten van hun piemel op of vertellen wat ze allemaal met mij willen doen en zijn zeer expliciet. Dat maakt me boos. Als ik schrijf over erotiek wil dat toch niet direct zeggen dat ik met iedereen naar bed ga? Een auteur van thrillers gaat toch ook niet moordend door het leven?’

‘Als ik het bericht negeer of zelf boos terug schrijf omdat wat ze sturen toch echt te gortig is, krijg ik alleen maar nog naardere mails. Eén iemand stuurde zelfs een foto van zijn piemel mee, met het verzoek op een bepaald moment maar even naar het Van der Valkhotel aan de A4 te komen voor een beurt. Absurde reacties. Ik vraag me dan af of mannen die over erotiek schrijven ook dergelijke mails krijgen. Zouden vrouwen dan denken: “Mmmh, ik ga die geile schrijver eens een berichtje sturen?” Ik denk het niet, maar laat me graag verrassen.’