T2 Trainspotting sur #Berlinale - La nostalgie peut-elle aussi être punk ?

Hij is terug. Ewan McGregor als Mark Renton, de strijdlustige junkie die twintig jaar geleden een nieuw leven begon door zijn vrienden in de steek te laten. Nu treft hij eerst zijn oude makker Spud (Ewan Bremner) aan met een plastic zak vol kots over zijn hoofd. Dan stapt hij zijn jongenskamer met aandoenlijk treintjesbehang binnen en zet voorzichtig een van zijn LP’s van vroeger op. Een rauwe rock verscheurt de stilte. Een kwart seconde later rukt hij geschrokken de naald van de plaat. Terugkijken kan ook te veel van het goede zijn. Hij durft het nog niet aan.

Énergie écossaise

Weten we het nog? Trainspotting, die brutale verfilming van het boek van Irvine Welsh? Die lange neus naar het brave burgerdom, een uitbarsting van Schotse energie en non-conformisme die een doorbraak betekende voor regisseur Danny Boyle en hoofdrolspeler Ewan McGregor. Nu is er een vervolg, dat eigenlijk geen vervolg mag heten, zo lichtte een goedgemutste Boyle toe op de persconferentie in Berlijn, waar T2 Trainspotting zijn internationale première beleefde.

Want het hele idee van een vervolgfilm druist natuurlijk in tegen het anarchistische karakter van het origineel. Toch broedde Boyle al vrij lang op een mogelijkheid om terug te keren naar die geliefde randfiguren. Hij had zelfs overwogen om een nieuwe film te maken zonder ‘Trainspotting’ in de titel, maar van dat drieste plan kregen mogelijke financiers het erg benauwd.

Statut de culte

Gezien de cultstatus van Trainspotting zag menigeen met een mengeling van nieuwsgierigheid en vrees uit naar het resultaat. Het moet gezegd, het valt beslist niet tegen. Zeker wanneer alle figuren weer bij elkaar zijn weten McGregor en zijn scenarioschrijver John Hodge het spottend gebrachte motto ‘Choose life’ enthousiast freewheelend voor het voetlicht te brengen en al te voor de hand liggende nostalgie tamelijk resoluut te vermijden. Onder meer door het met de nodige ironie op te dienen, maar ook door een melancholieke eerlijkheid die op onverwachte momenten kan doorbreken. Bijvoorbeeld wanneer Renton en twee makkers in een mistig Schots heuvelland de nagedachtenis van een gestorven vriend herdenken.

La vengeance

Het openingsbeeld van rennende voeten zet direct de toon. Toen vlogen die door de straten van Edinburgh, nu is er de harde landing op de loopband van het fitnesscentrum. De ogenschijnlijk geïmproviseerde stijl en de chaotische verwikkelingen geven een mogelijke romantisering van deze nieuwe, wilde zoektocht naar wat het leven kan betekenen geen kans. Zielige slachtoffers zijn het evenmin. Het is een komedie met groteske en hallucinerende momenten, maar achter die tragikomische brutaliteit doemt gaandeweg ook een veel serieuzere, en op zijn eigen rauwe manier zelfs poëtische bespiegeling op over de meedogenloze tijd, mannengedrag en desillusies. Het opmaken van de rekening.

Een van de plotlijnen is een wraakplan dat een vroegere compagnon van Renton voor ogen heeft. Eigenlijk zou je het hele filmverhaal als een soort wraak op de teleurstellingen van het leven kunnen opvatten. De tranen springen je bijna in de ogen bij de kort ingelaste fragmenten waarin we de antihelden terugzien als kinderen die nog vol verwachting naar de toekomst kijken.

Effet spécial

‘Eerst krijg je een kans. Daarna komt het verraad.’ Dat is het motto van Spud, die eindelijk de heroïne vaarwel probeert te zeggen en besluit zijn herinneringen in zijn unieke, koortsachtige stijl aan het papier toe te vertrouwen. Een mooie vondst die op originele manier verwijst naar de bron van dit alles.

Een prachtig ‘special effect’, zoals iemand op de persconferentie opmerkte, is het feit dat iedereen wordt gespeeld door acteurs die ook echt twintig jaar ouder zijn. Op de een of andere manier geeft het deze bij vlagen behoorlijk rauwe en expressionistische fantasie ook iets heel waarachtigs.

Baanbrekend kan deze hernieuwde kennismaking met het ouder geworden ’tuig’ van vroeger natuurlijk niet meer zijn. Maar T2 straalt nog altijd een aanstekelijke en bevrijdende eigenzinnigheid uit. De jonge actrice Anjela Nedyalkova zorgt daarbij voor een fris en onafhankelijk contrapunt in dit schelmenverhaal dat zich nu eens aandient als een punknummer vol harde zwarte grappen, dan weer als een mozaïek waarin ook ruimte is voor stiltes en aarzelende bekentenissen en dat levensechter is dan je aanvankelijk zou vermoeden. Dat het voor de filmploeg een inspirerende reünie was is er duidelijk aan af te zien.