Quelque part à la Biennale STRP 2017, un futur génie qui bouleverse la terre se promène parmi les écoliers

Leisure is the mother of philosophy.
-motto van de Britse filosoof Thomas Hobbes, gezien in Klokgebouw tijdens STRP17

Een app genaamd “Die with me” die zodra je smartphone op vijf procent resterende stroom staat automatisch contact legt met andere Die with me-gebruikers. Een appspelletje “Airb’n’bhost”, waarbij je steeds uit drie portretfoto’s moet kiezen wie het airb’n’b interieur aanbiedt. De leukste: een dating app die ‘matcht’ op basis van gedeelde internetgeschiedenis. Welkom in de vrolijke, mild provocerende wereld van de Belgische kunstenaar Dries Depoorter.

Depoorter sprak op de eerste conferentiedag van het tweejaarlijkse Eindhovense ‘creatieve technologie’ festival STRP [ref]vernoemd naar het stadsdeel Strijp, de bakermat van Philips[/ref] .

TDK

Het festival met de onuitspreekbare naam kun je typeren als het onstuimige, ‘brainy’ zusje van de Dutch Design Week. Die grote broer is inmiddels uitgegroeid tot een massa-evenement waar stad en land op af komt. Broer en zus delen een enthousiaste lijst subsidiefondsen en sponsors, plus de gemeente Eindhoven die als ’tech city’ hoog inzet op “TDK”. Nee, niet Tokyo Denki Kagaku, die beroemde fabrikant van audiocassettes, maar technologie, design en kunst – het mantra waarmee men ten stadhuize in Eindhoven aan city marketing pleegt te doen.

Zetje

Sfeerverhogend element van STRP is de aanwezigheid van zo’n zesduizend scholieren en studenten. De STRP Biënnale in Eindhoven behoort inmiddels tot de top tien van toonaangevende festivals voor creatieve technologie ter wereld. Het is dan ook niet heel vergezocht om te veronderstellen dat ergens tussen de tientallen scholieren hier minstens 1 toekomstig genie het laatste zetje naar een wereldschokkende uitvinding heeft gekregen.

Zand in de machinerie

Althans dat hoop je dan. Hoe dan ook is een bezoekje aan STRP voor iemand die midden in de totale afbraak van een deel van de Nederlandse podiumkunstensector heeft gestaan (de wereldmuziek) bijzonder vrolijk stemmend. Opnieuw dacht ik bij alle gedemonstreerde innovatiedrift en al die jonge kids die zich eraan laven: zou de creatieve energie misschien zijn verplaatst naar de tech sector?

Panacee of vloek?

Ik wens hier overigens zeker niet de kritiekloze apostel van algoritmes en datacollecties uit te hangen. Het goede aan STRP is dat de sprekers van dienst juist aangenaam tot gedachten stemmend zand in de machinerie willen gooien. Dat gold althans voor zeker twee van hen. Kunstenaars Memo Akten en de reeds genoemde Dries Depoorter zetten allebei vette vraagtekens bij ieder onbezonnen futurisme, zo kenmerkend voor ’techheads’. De een met een stevig fundament van historische analogie (Akten), de ander met even vrolijke als schurende apps die scherpe vragen stellen bij de status quo van de app als zaligmakend panacee voor zo’n beetje alle problematische fenomenen op deze planeet (Depoorter).

Guur toekomstperspectief

Isolde Hallensleben, de voorzitter van de conferentie, hield intussen het gesprek even luchtig als scherp. Tussen het uit de aard der zaak nogal hoge nerdgehalte van de middag was zij de sprankeling met inhoud die op het juiste moment de zaak even op scherp stelde. Zoals haar opmerking dat google geen zoekmachine is, maar een kunstmatige intelligentie in opbouw. Op basis van persoonlijke informatie die de mensheid zomaar weggeeft aan het beursgenoteerde bedrijf, voeg ik daaraan toe. Met de woorden van Memo Akten (“I think the future is bleaker then we think. That’s why I learned machine learning, because when robots take over, I’d like to know what I’m dealing with.“[ref]Ik denk dat de toekomst grimmiger is dan we denken. Daarom heb ik me verdiept in lerende machines. Als robots de boel overnemen wil ik weten waar ik mee te maken heb.[/ref]) verliet ik het middagdeel van de conferentie.

Vergezichten

In de avond hield medeoprichter van ’techmag’ WIRED Kevin Kelly de hoofdlezing. Zelden zag ik ruim zeshonderd man zo aandachtig precies een uur luisteren naar deze digitale profeet, overigens getooid met een baardje dat aan zowel Kabouter Plop als Chriet Titulaer doet denken. De man kan, zoals zoveel Amerikanen die het vak retorica op de middelbare school verplicht moeten volgen, een publiek meenemen op een met vergezichten gevulde reis – dat is een feit. Als auteur van diverse boeken weet hij gloedvol diverse fenomenen in een groots narratief samen te vatten.

Negenduizend startups

Bij veel van Kelly’s voorbeelden kon ik me niet onttrekken aan een deja-vu ervaring. We weten nu wel dat de grote spelers van de nieuwe economie geen content (facebook), geen vastgoed (airb’n’b) en geen taxi’s (uber) in bezit hebben. Toch weet Kelly altijd wel weer te overtuigen, juist ook met veelzeggende cijfers. Zoals de negenduizend (!) startups die een uber-achtige applicatie proberen te bouwen.

Visie

De aangename zelfspot waarmee Kelly zijn verhalen lardeert (in 1989 geloofde Kelly al in de doorbraak van de virtual reality bril) zorgt ervoor dat je niet reeds voor het zingen de digitale kerk verlaat.

Ondertussen kan ik niet wachten op de aanstaande verfilming van Dave Eggers’ The Circle. Tijd voor wat spraakmakende antiverhalen – het onderwerp is van groter belang dan alleen het bereik van digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. Overigens een uitstekende club: je zou wensen dat meer mensen wat kritischer zouden kijken naar technologie in versnelling. Zoals de inleider van Kelly terecht stelde: alleen technologie voldoet nooit, er is ook een visie nodig over waar die technologie toe moet leiden.