Hannes Minnaar valt met zijn neus in de boter. Zijn #coronatournee met de Goldbergvariaties van Bach start op 1 juli, precies de dag waarop het maximum aantal concertbezoekers wordt losgelaten. – Mits 1,5 meter afstand et cetera. Hoewel de Grote Kerk in Zwolle aanzienlijk meer dan honderd personen kan toelaten is het concert al helemaal épuisé. De gelukkigen die een kaartje hebben bemachtigd worden voorafgaand getrakteerd op het gloednieuwe Gedanken zu Bach van Daan Manneke.
Hij schreef het speciaal voor dit programma, op verzoek van Hannes Minnaar. Moderne muziek is niet de eerste associatie die zich opdringt bij zijn naam. ‘Toch heb ik me er altijd voor geïnteresseerd’, benadrukt de jonge pianist. ‘Als tiener speelde ik muziek van componisten als György Ligeti, Simeon ten Holt et JacobTV, op eigen initiatief!’ – Dat veranderde toen hij ging studeren aan het Conservatorium van Amsterdam: ‘Tijdens mijn opleiding lag de nadruk op het klassiek-romantische repertoire.’
Virtuose du piano
In 2010 raakte zijn carrière in een stroomversnelling toen hij de derde prijs won in het Koningin Elisabethconcours. ‘Daardoor rolde ik als vanzelf in het frame van de klassiek-romantische virtuoos, werd gevraagd voor pianoconcerten van Beethoven, Chopin en Rachmaninov. Fantastisch repertoire, maar met een uitvoeringsgeschiedenis die als lood op je schouders drukt. Paradoxaal genoeg werkten de interpretaties van al die fenomenale voorgangers voor mij juist inspirerend en scherpslijpend. Door alle twijfel heen ontdekte ik steeds meer m’n eigen stem. En mijn liefde voor eigentijdse muziek is nooit verdwenen.’
Zo speelde hij tijdens zijn debuut in de serie Meesterpianisten in 2019 drie deeltjes uit Vingt regards sur l’Enfant-Jésu van Messiaen. ‘Het paste perfect in mijn programma, met ook muziek van César Franck. Bovendien wilde ik al lange tijd iets van de vroege Messiaen spelen. Zoals “Le Baiser de l’Enfant-Jésus”. Dat is een totaal opgaan in (bijna?) kitscherige klankschoonheid, zonder ook maar een spoortje van ironie of guilty pleasure. Het is een totale, liefdevolle fascinatie voor een aantal welluidende akkoorden met paradijselijk effect. Door dit stuk ging ik me afvragen wat nu eigenlijk muziek is. Het werkt alleen als je je er helemaal aan overgeeft.’
Tombeau pour Ton de Leeuw
Op het repertoire van zijn Van Baerle Trio prijkt ook Tombeau pour Ton de Leeuw van Daan Manneke. Hoewel die lessen volgde bij Messiaen hoort Minnaar geen verwijzingen naar de muziek van de Franse grootmeester. ‘In Tombeau pour Ton de Leeuw schemert veeleer Daans liefde door voor renaissance- en vroege barokmuziek. De gestiek is gamba-achtig, zwierig, met modale in plaats van tonale harmonieën. Dat geldt trouwens voor veel van zijn muziek.’
Dankzij dit stuk leerde Minnaar de componist persoonlijk kennen. ‘Het toeval wil dat we door onze Zeeuwse wortels wel vergaand verbonden zijn. Mijn vader komt uit hetzelfde dorp als Daan, Kruiningen – vlakbij Yerseke waar ik zelf opgroeide. Voor mijn vader geboren was gaf kwam Daan bij mijn grootouders aan huis om mijn oudere ooms en tantes pianoles te geven. En mijn eerste pianolerares was een zus van Daans vrouw. Toch duurde het ondanks dat alles tot die trioversie van Tombeau pour Ton de Leeuw voor we met elkaar in contact kwamen.’
Chorale Bach
In 2018 speelde Minnaar ter gelegenheid van Mannekes tachtigste verjaardag de première van diens pianocyclus Grote Archipel. Het 50 minuten durende stuk is geschreven voor zes verschillende pianisten. ‘We zaten met z’n zessen op het podium, luisterend naar elkaar. Om de beurt speelden we het deel dat aan ons was opgedragen, een mooie en unieke ervaring. Het deeltje voor Jelena Bazova bevatte letterlijke citaten van een Bachkoraal, waar Daan een bijzondere, eigen draai aan gaf.’
Minnaar werd zo aangenaam getroffen dat hij Manneke vroeg een solostuk met Bachverwijzingen voor hem te schrijven. ‘Hij reageerde gelukkig positief en gaandeweg kreeg mijn idee meer vorm. Het leek me aardig de nieuwe compositie als inleiding op de Goldbergvariaties te programmeren voor een tournee in 2021. Daan ging akkoord, maar toen deed zich opeens deze “coronatournee” voor.’
‘Gelukkig was Daan al tijdens de crisis begonnen, zodat hij zijn compositie op tijd kon voltooien. Deze duurt slechts een kleine tien minuten, maar bestaat uit zes losse deeltjes die samen een geheel vormen, een soort mini Archipel. In het hart staat een intens droevige Aria/Ayre, waarin de harmonieën van het Bachkoraal ‘Ach wie flüchtig, ach wie nichtig’ verwerkt zijn in de linkerhand, terwijl de rechterhand fragmenten citeert uit ‘Flow my tears’ van John Dowland.’
‘Daaromheen staat totaal andere muziek, onder andere een berceuse en twee toccata’s. Het geheel eindigt in een krachtige dominant die fungeert als dubbele punt voor G-groot, de toonsoort van de Goldbergvariaties. Ik ben er heel blij mee. Gedanken zu Bach is helemaal van deze tijd en past ideaal in het programma.’
Naschrift 9-9-2020. Het concert van 6 augustus werd live gestreamed en is nu te zien op YouTube. Op verzoek van Manneke komt zijn stuk niet aan het begin, maar na de 15e Variatie. Mooi!
Français 
Nederlands 
English (UK) 
