“De waarheid? Vergeet het maar!” Op een documentairefestival is dat beslist een provocerende opmerking. In IDFA-openingsfilm A Family Affair ontlokt regisseur Tom Fassaert die ontnuchterende terechtwijzing aan zijn intrigerende grootmoeder, de vroegere diva en femme fatale Marianne Hertz.
Met Parijs nog in gedachten voelt het allicht wat onwerkelijk dat IDFA woensdag van start gaat met zo’n hoogst persoonlijke familiegeschiedenis. Maar wees gerust, ook de reflectie op het huidige wereldrumoer komt ruim aan bod.
Los daarvan is A Family Affair een sterk festivalbegin, en niet alleen vanwege de volstrekt onverwachte wending in de relatie tussen de filmer en zijn onderwerp. Het is een grillige, ontroerende en ook wrange ontdekkingstocht langs meerdere generaties, die een breed publiek zal aanspreken en de kijker meermalen zal dwingen al te snel gevormde oordelen te herzien.
De oma die Fassaert hier probeert te leren kennen was in de jaren vijftig een bekend fotomodel. Onverwacht plaatste ze haar twee zoons in een tehuis en vertrok zelf naar Zuid-Afrika. Kleinzoon Tom probeert nu haar met mythes en conflicten omgeven geschiedenis te ontrafelen, met zowel verrassend als schrijnend resultaat.
Fassaert is overigens niet de enige die zich door een opvallende levensgeschiedenis liet inspireren. Opvallend veel portretten en familieverhalen dit jaar in de internationale competitie en ook daarnaast.
In Sonita bijvoorbeeld droomt een illegaal in Teheran verblijvende Afghaanse vluchtelinge van een carrière als rapper. In Clear Years ziet een man door het oog van de camera zijn gezin uiteen vallen.
Ook A Strange Love Affair With Ego van Ester Gould, de tweede Nederlandse film in de hoofdcompetitie, heeft een vergelijkbaar uitgangspunt. De bewondering die Ester als kind voelde voor haar schijnbaar onoverwinnelijke oudere zus Rowan is nu aanleiding voor een fascinerende verkenning van zelfoverschatting en egocentrisme in de huidige samenleving.
Gezien de recente gebeurtenissen is het belangrijkste IDFA-onderdeel op dit moment allicht Benjamin Barber: Jihad vs. McWorld. Het plan hiervoor ontstond al kort na de aanslag op Charlie Hebdo. In dit themaprogramma zijn films bij elkaar gebracht die een illustratie vormen bij het boek dat de Amerikaanse filosoof en politiek adviseur Benjamin Barber schreef over globalisering en radicalisering. Barber is zelf aanwezig voor inleidingen en nabesprekingen.
Nieuw dit jaar is de competitie voor internationale jeugddocumentaires Kids & Docs. Jeugddocs en bijbehorende educatieve activiteiten zitten al langer in het pakket van IDFA, maar de promotie tot competitie bevestigt dat het een volwassen genre is. Het totaal aantal IDFA-competities komt daarmee op acht.
Ook nieuw is dat de jury’s bij iedere competitie twee prijzen uitreiken. Naast de hoofdprijs nu ook een speciale juryprijs. De nominaties zijn hiermee komen te vervallen.
Hoofdgast is de gelauwerde grootmeester Errol Morris, bekend van onder andere The Thin Blue Line en het Oscarwinnende The Fog of War. Morris stelde voor IDFA zijn Top 10 samen en geeft een masterclass.
Een bijzonder retrospectief is gewijd aan Robert Frank, de onorthodoxe fotograaf en filmmaker wiens werk nauw verwant is met dat van de Beat Generation. Zijn zelden vertoonde en tamelijk ontluisterende Stones-documentaire Cocksucker Blues is eenmalig in De Melkweg te zien.
Aanstormend talent krijgt dit jaar een extra steuntje in de rug van mediabedrijf VICE, dat ook betrokken was bij de productie van Prins van Sam de Jong. Onder de acht titels die VICE selecteerde zijn twee Nederlandse afstudeerwerkstukken van de Filmacademie: I’ll Fly Higher van Isabel Lamberti en My Silicone Love van Sophie Dros. In de eerste wordt een wandeling van twee zigeunerkinderen een metafoor voor buitensluiting. Dros maakte een gevoelig en humoristisch portret van een man die zich omringt met poppen alsof het echte vrouwen zijn. Allebei de moeite waard.
IDFA 2015 vindt plaats van 18 t/m 29 november.
De prijsuitreiking is op woensdagavond 25 november.
A Family Affair wordt, naast de voorstellingen op IDFA, vanaf 19 november uitgebracht in de bioscoop.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
:%2028ste%20International%20Documentary%20Film%20Festival%20Amsterdam%20opent%20met%20intrigerende%20familiegeschiedenis){kind=link}