45e #IFFR: Restyling Rotterdams festival lijkt vooral cosmetisch.

De aftrap van de 45e aflevering van het International Film Festival Rotterdam is in ieder geval dik in orde. Dan bedoel ik niet dat Maxima ook van de partij is, maar de keuze voor Beyond Sleep als openingsfilm. De klassieke roman van W.F. Hermans, door Boudewijn Koole op Rotterdam-waardige wijze naar zijn eigen hand gezet. Verder, aan de vooravond van deze debuuteditie van de nieuwe directeur Bero Beyer: verwachtingen, vragen, nieuwsgierigheid. Krijgt IFFR de opfrisbeurt die volgens sommigen broodnodig is? We zoeken het uit.

Ervaringscinema

Maar eerst genieten we van de manier waarop Hermans’ ingenieuze roman Nooit meer slapen, over het inzicht dat wij muggen zijn in een onverschillig universum, dankzij Koole’s rigoureuze aanpak pure cinema is geworden. Walgend je tanden zetten in rauwe, nog levende vis. De verlokkende, donkere dreiging van een snelstromende rivier, de desoriëntatie in het wijde, ongastvrije Noorse toendralandschap. Het overkomt de jonge geoloog Alfred (Reinout Scholten van Aschat) tijdens een ambitieus begonnen, maar steeds zinlozer wordende trektocht in het noorden van Noorwegen.

Sterk is vooral dat Koole (maakte destijds veel indruk met Kauwboy) bij het verfilmen van deze overlevingstocht veel van de klassieke dramaturgie en voor de hand conflictstructuur achter zich heeft gelaten. In plaats daarvan kruipt hij als het ware in het hoofd van Alfred, niet met voice-overs of iets dergelijks, maar door alles heel close en fysiek te maken. Het bijna verdrinken in een modderpoel, het wantrouwen jegens zijn teamgenoten, het verdwalen, de eenzaamheid: de beproevingen zijn heel tastbaar.

Die tocht door dat gruwelijk mooie, onverschillige landschap verandert steeds meer in een worsteling van Alfred met zichzelf en zijn pogingen zich te bewijzen. Het mondt uit in een onverwacht, aandoenlijk helder en menselijk moment van verlossing. Pure ervaringscinema en filosofische beschouwing in één.

Tigerdagen

Nu de goede voornemens van Bero Beyer, die zich eerder als filmproducent ook al sterk maakte voor de auteurscinema. Krap zes maanden festivaldirecteur is allicht nog te kort om een definitief stempel te drukken. Meest prominent tot nu toe is zijn restyling van de wat in de versukkeling geraakte Tiger-competitie. Dit jaar gewoon één heldere winnaar in plaats van drie (maar daarnaast wel nog een Speciale Juryprijs). De competitie van vijftien titels teruggebracht tot een bondige acht, persoonlijk door Beyer uitgekozen. “Je mag mij de schuld geven als het je niet bevalt.” Acht titels, dat betekent dat iedere Tiger een eigen festivaldag krijgt met première, talkshow en zo mogelijk nog andere aandachttrekkers. Goed plan. Jammer dat die speciale Tigerdagen er nog niet uitspringen in het programma-overzicht en andere promotie.

Wel mooi dat ook de Tiger-competitie donderdag van start gaat met opvallend werk van eigen bodem. Het blijkt dat ook History’s Future van Fiona Tan een soort zoektocht is naar onze plaats in de wereld, net als Beyond Sleep dus, maar dan heel anders.

Creatieve chaos

De overige restyling van het festival, met een indeling in vier secties met elk een eigen profiel en invulling, is op het eerste gezicht voornamelijk cosmetisch. Zeker omdat achter die vier blokken de vertrouwde doolhof van films en subthema’s schuilgaat, door de festivaldirecteur liefdevol een ‘creatieve chaos’ genoemd. Dwars door alles heen het overkoepelend thema van dit jaar: ID Check. Beyer hierover: “De maatschappij is constant in beweging. In dit proces moeten we kijken naar onszelf, hoe we met de ander optrekken en hoe we in gezamenlijkheid een maatschappij kunnen opbouwen. De aanhoudende migrantenstroom en de bijbehorende bevolkingsaangroei die de realiteit van alledag zijn, zorgen voor een grotere uitdaging dan bijvoorbeeld de monetaire crisis. Tijdens IFFR wordt er binnen het overkoepelende thema ID Check ruimte geboden aan artistieke uitingen die dit gegeven vanuit een cinematografische invalshoek benaderen.”

Festival thuis

Wist u trouwens dat u niet naar Rotterdam hoeft te komen om toch iets van het festival te proeven? Net als vorig jaar is er IFFR Live, met 5 premières in 45 Europese steden, waar ook de Q&A’s gevolgd kunnen worden. In Nederland in Amsterdam, Arnhem, Breda, Delft, Den Haag, Deventer, Groningen, Leeuwarden, Maastricht, Nijmegen, ’s Hertogenbosch, Utrecht en Wageningen. Het mooiste is: zelfs thuis. Het VoD-platform Festival Scope werkt samen met IFFR en maakt de Live-voorstellingen online toegankelijk. Een kaartje kost 4 euro – haast u, want het aantal is beperkt.