Aluin maakt eindexamen Grieks een feest, dankzij Antigone

Theater heeft alles met taal te maken. En niets, natuurlijk, maar dankzij Aluins versie van Antigone wil ik een lans breken voor het ‘alles’. Omdat taal veel bepalender is voor beeld dan andersom. Verwarrend? Jawel. Gelukkig maar. 

Aluins Antigone, of liever gezegd, de bewerking door Erik Snel van de vertaling door Gerard Koolschijn van het stuk dat de Griek Sofokles een paar honderd jaar voor het begin van onze jaartelling schreef, is een glasheldere voorstelling geworden. Je hoeft van Aluin overigens niet anders te verwachten. Hun bewerkingen van klassieke theaterteksten vinden al gretig aftrek bij Gymnasia en VWO’s. Zo overleven ze, ook nu de subsidie van het Fonds Podiumkunsten aan hun neus voorbij gaat. 

Na het zien van Antigone kan ik alleen maar balen dat er geen Aluin bestond toen ik me als jong volwassene door de eindexamenvertaling van Oedipus heen worstelde.

Stil in huis

Antigone is de dochter van Oedipus die in opstand komt tegen de wet van haar oom Kreon. Na een dodelijke twist tussen haar broers eist hij dat de slechtste van de twee in de zon blijft rotten. Antigone volgt liever de goddelijke wet. Die bepaalt dat ieder mens, en zeker haar broer, met de juiste rituelen het hiernamaals in moet worden geholpen. Kreon krijgt er te laat spijt van dat hij elke overtreding van zijn wet met de dood bestraft, en aan het eind is het plotseling heel stil in huis. 

Dit allemaal in een klein uur theater, uitgevoerd door twee actrices die op geen enkele manier aan het oud-Griekse beeld voldoen. Rochelle Deekman en Victorine Plante verschillen flink van elkaar, niet alleen in leeftijd, maar ook in kleur. In een Nederlands theaterklimaat waar het nog steeds ingewikkeld is om ‘kleurenblind’ te casten, is dit een lichtend voorbeeld van hoe het moet.

Op het moment dat ze in de talloze rolwisselingen die de bewerking eist, als geliefde Haemon en Antigone tegenover elkaar staan, of als zusjes Antigone en Ismene, of als blinde ziener Teiresias en koning Kreon, maalt niemand om de zichtbare verschillen. Puur omdat de taal het vehikel is voor de geschiedenis, en taal vanzelfsprekend bepaalt wat we zien. En dat geloven we. Zo werkt taal. 

Magisch

Dan moet die taal natuurlijk wel goed zijn, en dat is met Gerard Koolschijn gegarandeerd. Vervolgens moet de uitvoering uit het hart van de actrices komen, en daar wordt het magisch. Het is een genot om deze twee vrouwen op elkaar in te zien gaan. Ze spelen hun veelkantige duet gretig en met een lol die enorm aanstekelijk werkt. En dan wordt het vanzelf actueel. 

Aluin zorgt ervoor dat je niet naar een stuk historisch, al lang dood toneel kijkt, over problemen van vroeger. Dankzij Rochelle Deekman en Victorine Plante kijk je naar een conflict waaraan je elke seconde voelt dat er in die 2500 jaar, sinds de wereldpremière onder de Griekse zon, bitter weinig veranderd is. Dat is een troost. Gymnasiasten, voor wie de vertaling van Antigone dit jaar eindexamenstof is, hebben mazzel als ze dit stuk van hun school cadeau krijgen.