Eigenlijk een beetje jammer dat het uitdagende en alom al zeer geprezen Babygirl van Halina Reijn net na de jaarwisseling de officiële Nederlandse première beleefde. Anders was deze te verwachten publiekshit een prachtige blikvanger geweest bij de beschouwing van het bioscoopjaar 2024. Nu moesten we het bij de presentatie van de jaarcijfers in het Amsterdamse Pathé Tuschinski tijdens de nieuwjaarsreceptie van de branche doen met wat conventioneler bespiegelingen.
Kort samengevat: de best bezochte film was de Pixar-animatie Inside Out 2 met krap 1,4 miljoen verkochte kaartjes. Een verdiend succes voor een film voor jong en oud. Het totaal aantal bioscoop- en filmtheaterbezoeken was ruim 29 miljoen. 7% minder dan in 2023, maar de Nederlandse films deden het juist goed. Het marktaandeel steeg van 14% naar 17%.
Uitgestelde Amerikaanse titels
Dat heeft voor een deel te maken met uitgestelde Amerikaanse blockbusters, ten gevolge van de langdurige stakingen van Amerikaanse acteurs en scenaristen. Zoals bijvoorbeeld Mission Impossible – The Final Reckoning, nu doorgeschoven naar 2025. Als die volgens plan in juni 2024 de doeken had veroverd had 2024 er ongetwijfeld anders uitgezien.
Uit een vergelijking met andere Europese landen blijkt dat Nederland de grootste dip in bezoek had. Blijkbaar is hier de afhankelijkheid van Amerikaans product groter dan elders. Frankrijk zag bijvoorbeeld geen teruggang.
Niettemin vonden de vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (Boris van der Ham) en de distributeursorganisatie NVBI (Anne de Jong) dat het nog best meeviel. De Jong merkte op dat de industrie zich in Nederland weerbaar heeft getoond en goed heeft samengewerkt. Al valt er nog veel te doen. Zo zijn er plannen voor een gezamenlijke werkgroep promotie.
Het jaar van de familiefilm
NVBF-bestuurslid Kassandra Dommisse, die de jaarcijfers toelichtte, noemde 2024 niet alleen een jaar van de weerbaarheid, maar ook het jaar van de familiefilm. Van de algemene top 10 waren er zes familiefilms. Bij de Nederlandse films waren dat er 9 van de top 20, met daarnaast een voorliefde voor komedies. Eigenlijk verrassend dat de best bezochte Nederlandse titel juist niet in dit plaatje past. Loverboy: Emoties uit van Cyriel Guds (376.754 bezoeken) is een rauwe misdaadfilm die speelt in de wereld van de mensenhandel in Nederland. Een vervolg is in aantocht. In het algemene klassement kwam deze titel overigens niet hoger dan de 15e plaats. Enige bescheidenheid is op zijn plaats.
Nederland in de lift
Het bezoek aan de Nederlandse films was dit jaar juist 20% meer dan vorig jaar. Wat, zoals gezegd, deels te maken zal hebben met iets minder Amerikaanse competitie. Dat laat zich ook aflezen uit het aantal uitgebrachte titels. In vergelijking met 2023 steeg het totaal aantal titels in bioscopen en filmtheaters van 502 naar 523. Het aantal uit de USA bleef gelijk (146), Nederlandse productie steeg van 77 naar 90.
Best of best bezocht
Naast deze cijfers waren er tegen het eind van 2024 natuurlijk ook al diverse lijstjes van best gewaardeerde titels gepubliceerd. Hoewel dat in Tuschinski niet echt aan de orde kwam, blijft het natuurlijk aardig een paar vergelijkingen te maken. Ik baseer me daarbij op de uitslag van een poll onder zo’n vijftig Nederlandse filmjournalisten die allemaal hun top drie (Internationaal en Nederlands) inleverden. Het zal niet echt verbazen dat die uitslag nogal verschilt van de bezoekersaantallen.
De beste film volgens de filmjournalisten was het briljante en onorthodoxe Holocaustdrama The Zone of Interest van Jonathan Glazer. Op ruime afstand gevolgd door de surrealistische fantasie Poor Things (Yorgos Lanthimos) en de geëngageerde komedie Anora (Sean Baker) als nummer twee en drie. Maar geen van deze drie schopte het tot de top 20.
Kijken we alleen naar de filmtheaters dan ziet het plaatje er anders uit. Daar trokken de twee hoogst gewaardeerde titels ook de meeste bezoekers. Alleen Anora zakt daar qua bezoek naar een nederige 19e plaats. The Old Oak van Ken Loach staat bij het bezoek aan de filmtheaters op nummer drie. De Nederlandse Oscarinzending De terugreis – helaas niet de shortlist gehaald – doet het hier ook niet slecht. Nummer 5 op basis van bezoek, nummer twee (na Melk) in het lijstje Beste Nederlandse films van de filmjournalisten.
Zoals al opgemerkt, Nederland moest afhaken bij de vaststelling van de Oscar-shortlist voor best Internationale titel, maar er waren ook een paar succesjes die ik wil noemen. Nee, niet Babygirl, dat is een Amerikaanse productie. Maar Melk, het speelfilmdebuut van Stefanie Kolk, was toch maar mooi geselecteerd voor Giornata degli autori in Venetië. Het boek van alle dingen van Ineke Houtman werd bekroond als beste film op het belangrijke jeugdfilmfestival Schlingel, en de korte stopmotion-animatie Wander to Wonder van Nina Gantz kreeg naast een Gouden Kalf al 39 internationale prijzen.
Zilveren Roos en Roosje
Zoals gebruikelijk werden aan het eind van de middag de Jan Nijland Zilveren Roos en de aanmoedigingsprijs het Jan Nijland Zilveren Roosje uitgereikt. Prijzen bestemd voor een persoon of instantie die van grote betekenis is voor de Nederlandse bioscoopwereld. De Zilveren Roos 2024 is voor Leendert de Jong, die als programmeur bij Filmhuis Den Haag al vanaf de jaren tachtig school maakte met een rijke en zeer veel omvattende cinematheekprogrammering. Een voorbeeld voor de arthouse-sectie. Marieke Jonker werd verrast met het Roosje. De jury prijst haar enthousiasme en inspirerende werk. ‘Samen met makers, vertoners, distributeurs en andere filmenthousiastelingen bedenkt ze steeds weer verfrissende nieuwe manieren om het publiek de bioscoopervaring te laten ontdekken en koesteren.
Zelf voegde Jonker daar aan toe: ‘Wij zijn als gatekeepers bepalend voor wat er te zien is. Zeker nu er veel in beweging is zijn innovatieve en gekke ideeën nodig.’
Nederlands 
English (UK) 
Français 
