Welcome in the human zoo is een spannend en soms beklemmend spel met echt en onecht #DeBasis

Vaak roepen publiciteitstekstjes een niet passend beeld op van de voorstelling waarnaar ze verwijzen. “De vliegbasis als een niemandsland: een militaire staat die is uitgevaagd en waar de natuur het gebied heeft overgenomen,” is er zo een. De tekst hoort bij Welcome in the human zoo, een ervaringstheatervoorstelling gemaakt door Suze Milius en Bram Jansen.

Zo’n zin roept associaties op met pionieren, lege vlaktes en basale overlevingsmiddelen. Groot is dan ook de verwarring als het publiek onthaald wordt als ging het om een reünie voor verre familieleden die elkaar al tijden niet hebben gezien en nu samen een weekendje in een paar vakantiehuisjes gaan zitten. Ieder publiekslid krijgt een kaartje met een nieuwe voornaam (en allemaal dezelfde achternaam, van den Berg) opgespeld en vanaf dat moment word je daar ook mee aangesproken.

Na een feestelijk drankje en een vrolijke groepsfoto krijgt ieder te horen in welk huis (goudhaantje, pimpelmees, notenkraker) hij of zij zal verblijven. Dan is het op naar de ouderwetse bus die de groep daar naartoe zal vervoeren. Een van de aanwezigen begint op vertrouwelijke fluistertoon een gesprekje met mij, over tuinieren in Zeist. De opgetogen sfeer van een familie-uitje wordt nog versterkt door de verjaardag van een van de aanwezigen, die als verrassing in de bus wordt gevierd. We zingen, hangen slingers op en eten bonbons.

De bustocht voert over de verlaten wegen van Vliegbasis Soesterberg. Langs die wegen lopen soms vreemde figuren. Smekend en verslagen kijken ze naar de buspassagiers. Het lijken wel zwervers, met voddige kleren en propvolle koffers. Dan ineens stopt de bus; er ligt iemand op de weg. De chauffeur en enkele ‘familieleden’ springen naar buiten om poolshoogte te nemen. Daarop breekt de chaos los, het is een valstrik en de bus wordt door een woeste bende overmeesterd.

Meer vertellen over het verloop van de voorstelling zou de impact ervan verpesten. Maar het spel met echt of onecht,leiden of volgen, erbij horen of verstoten worden, is spannend soms zelfs beklemmend.

Helaas was de voorstelling bij de première nog niet af. Dat was goed te merken aan de ongerichtheid van vele kleine elementen. En aan het einde, dat als een nachtkaars uitging. Als de regisseurs daar nog hard aan werken en bovendien de context van de tocht verduidelijken, hebben ze een voorstelling in handen die kan ontregelen en die tot nadenken stemt. Want wie bekijkt wie in het mensenpark? En wie sluit wie op?