2019 was een bijzonder sterk bioscoopjaar. Dat is in ieder geval het oordeel van Filmdistributeurs Nederland en de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF). Tijdens de traditionele nieuwjaarsbijeenkomst in het Amsterdamse Tuschinski theater maakten deze branche-organisaties de jaarcijfers bekend. Ruim 38 miljoen bezoekers in 2019, dat is 6,5% meer dan vorig jaar. Dat is inderdaad mooi. Of dat het doorzetten van een trend is, of gewoon een gelukje dankzij de geweldige populariteit van topscorer The Lion King, daarover straks meer.
Nederlandse film.
Want het meest nieuwsgierig was ik naar het Nederlandse aandeel. Het marktaandeel van werk van eigen bodem zit al sinds 2016 in een dip. Nadat het een aantal jaar ruim boven de 20% was viel het weer terug tot 12% in 2016, en zelfs 11% in 2018. Welnu, het persbericht mag dan verheugd constateren dat het bezoek aan de Nederlandse film met 11,8% is toegenomen, dat betekent dat het marktaandeel nog steeds stagneert op 11,7%.
De best bezochte Nederlandse film was Penoza: The Final Chapter (bijna 404 duizend bezoekers). Voor de verandering nu eens geen romkom. De nummer twee en drie zijn dat overigens wel: Verliefd op Cuba and F*ck de liefde. Aardig om dat eens te vergelijken met bijvoorbeeld de drie titels die in de jaarlijkse poll onder filmjournalisten de hoogste waardering kregen. Dat waren de thriller Bumperkleef en de jeugd/familiefilms Mijn bijzonder rare week met Tess and Hair salon Romy. Alleen de laatste haalde met krap 34 duizend bezoekers op het nippertje de top 30 van de Nederlandse bioscoopfilms.
Omhoog.
Hoe krijgen we dat lage marktaandeel weer omhoog? Dat is de vraag die al ruim een jaar lang bij allerlei gelegenheden in de filmwereld rondzingt, maar waarop het begin van een echt antwoord nog moet komen. De voorzitter van de NVBF, Winnie Sorgdrager, stipte het ook aan in haar openingstoespraak. Ze is van mening dat we het niet alleen in meer geld moeten zoeken. Daar heeft ze ongetwijfeld een punt. Om vervolgens te wijzen op al genomen maatregelen, die wel met geld te maken hebben. Als eerste het voornemen van het Filmfonds om meer geld in minder films te steken. En daarnaast het in 2018 gesloten BTW-convenant, waardoor meer geld van bioscopen en distributie richting filmproductie vloeit. Het effect van die maatregelen moet in de komende jaren zichtbaar worden.
Het BTW-convenant gaat mogelijk plaatsmaken voor een nieuwe, door het kabinet voorgestelde stimuleringsmaatregel. Bioscopen en streamingdiensten zoals Netflix moeten dan 3 tot 6% van de omzet afdragen aan een fonds voor financiering van Nederlandse films, dramaseries en andere mediaproducties. Sorgdrager noemde dit voorstel een onaangename verrassing voor de branche. Zelf lijkt het me niet heel slecht, met uiteraard het voorbehoud dat geld alleen er niet voor gaat zorgen dat het Nederlandse publiek weer in groten getale naar Nederlandse films gaat.
Maar hoe je er voor zorgt dat er pakweg een nieuwe Paul Verhoeven opstaat weet ik ook niet direct. Misschien helpt Soof 3 komend jaar toch een beetje. Goed ook om in dit verband te bedenken dat in de goede jaren het marktaandeel van ruim 20% voor een belangrijk deel op rekening kwam van een klein aantal topscorers die tussen de 1 en 2 miljoen liefhebbers trokken. Films van het kaliber Gooische Vrouwen.
Springt er internationaal uit.
Terug naar het totaalresultaat, zoals dat bekend werd gemaakt door Hajo Binsbergen, voorzitter van Filmdistributeurs Nederland. De fraaie score van ruim 38 miljoen bezoekers in bioscopen en filmtheaters past bij de gestage stijging die sinds de jaren negentig is ingezet. En dat ondanks de mooie zomer. Binsbergen memoreerde in dit verband dat de drukste dag in de bioscopen niet rond Kerst viel, maar op 30 mei. Met dank aan Avengers: Endgame.
Vergeleken met omringende landen en Amerika springt Nederland er met die stijgende lijn gunstig uit. Elders is er in de afgelopen tien jaar met kleine ups en downs weinig veranderd.
Sorgdrager noemde in dit verband de vele investeringen die het bioscoopbedrijf heeft gedaan. Dan moeten we niet alleen aan de digitalisering denken, maar vooral in verbetering van accommodaties, grotere schermen en meer zitcomfort. Opvallend dat het aantal stoelen in 2019 per saldo met ongeveer duizend is afgenomen. Heerlijk zitten kost nu eenmaal meer ruimte.
Disney
Overigens heeft de bezoekstijging in 2019 van 6,5% niet alleen met comfort te maken, maar ook met de geweldige aantrekkingskracht van The Lion King. Meer dan 3 miljoen bezoekers, bijna driemaal zoveel als Avengers: Endgame and Joker, ieder goed voor ruim 1 miljoen.
Een blik op de top 10 toont ook de groeiende hegemonie van Disney aan. Van de vijf best bezochte films zijn er vier van dit megabedrijf. Alleen Joker (van Warner Bros) niet.
Zilveren Roos
Zoals gebruikelijk werden bij deze gelegenheid ook weer de Jan Nijland Zilveren Roos en het Zilveren Roosje uitgereikt. Prijzen voor grote verdienste voor de Nederlandse bioscoopwereld. Opvallend dat die dit keer naar twee filmmakers gingen. Martin Koolhoven, die niet alleen films maakt maar ook zijn filmliefde op allerlei andere manieren overbrengt, kreeg het Roosje. Van harte gegund. Alleen dit: het Roosje is een aanmoedigingsprijs, en het lijkt me dat Koolhoven toch echt geen aanmoediging meer nodig heeft.
De Zilveren Roos werd toegekend aan Paul Verhoeven. Hij kon er zelf niet bij zijn. Inmiddels 80, werkt hij op dit moment in Londen aan zijn nieuwste film Bernadetta.
Tot slot de top 10 van het totale bioscoopbezoek, en van de Nederlandse films. Uitvoeriger cijfermateriaal is te vinden bij onder meer filmonderzoek.nl
Top 10 films 2019 (op basis van bezoek)
- 1 – The Lion King
- 2 – Avengers: Endgame
- 3 – Joker
- 4 – Frozen 2
- 5 – Aladdin
- 6 – Bohemian Rhapsody
- 7 – Huisdiergeheimen 2
- 8 – Once Upon a Time in Hollywood
- 9 – Corgi
- 10 – Spider-Man: Far From Home
Top 10 Nederlandse films 2019 (op basis van bezoek)
- 1 – Penoza: The Final Chapter
- 2 – Verliefd op Cuba
- 3 – F*ck de liefde
- 4 – Bon Bini Holland 2
- 5 – Wat is dan liefde
- 6 – Singel 39
- 7 – Misfit 2
- 8 – Brugklas – De tijd van mijn leven
- 9 – Baantjer het begin
- 10 – Mees Kees in de wolken
English (UK) 
Nederlands 
Français 
