De amusementsindustrie maakt kwetsbare amateurs tot lijfeigene

Inmiddels heeft iedereen die een beetje bekend is in Nederland wel meegedaan aan een show waarbij geheimhouding essentieel is. Dat kan gaan van het relatief onschuldige verborgen houden van de winnaar van De Slimste Mens tot de extreme geheimhouding die onderwerp is van Wie Is De Mol (WIDM) en die uiteindelijk leidt tot de wurgcontracten die aan talentenshows als The Voice Of Holland (TVOH) verbonden zijn. Dat betekent dat eigenlijk iedereen die in Nederland een beetje bekend is, een geheim heeft.

Bij grote geheimshows als WIDM en TVOH gaat die geheimhouding gepaard met een contract dat de deelnemers voor altijd bindt aan de ‘contractpartner’. Dat is de partij met geld en macht, die tegen idioot hoge boetes die geheimhouding handhaaft, en die de verdere verdiensten die uit de opgedane roem voortkomen onder controle heeft. Iemand die ster wordt door een format als TVOH is daarmee letterlijk lijfeigene van de producent. Want die wil zijn investering veiligstellen.

Krabbelaars

Geen wonder, eigenlijk, dat binnen zo’n setting van geheimhouding en lijfeigenschap de machtsverhoudingen uit balans raken. En dan wel zo, dat vooral de kleine krabbelaars die tegen de macht aanleunen zich alles menen te kunnen permitteren. Wat ook bleek. Die mannen konden ongeremd hun gang gaan, want de geheimhouding gold alles wat met het programma te maken had, tot in den eeuwigheid. Dus ook de aanranding in de bezemkast.

Het is dus ook geen wonder dat niemand van bekend Nederland nu al te veel kan reageren op wat er in de studio’s en daaromheen gebeurt, want hun contracten zijn nog altijd geldig. Die zullen hun mond alleen openen als hun contractpartner hen ervan verlost. Maar dan zijn ook alle andere ondertekende clausules ongeldig en stort de markt in.

Niet meer van deze tijd

Hoe nu verder? Want natuurlijk gaat er een bezem door de shows die het misbruik mogelijk maken, of tot subthema verhieven van de formule. Maar we moeten ons misschien afvragen of die hele geheimhouding rond cultuuruitingen als WIDM en TVOH nog wel van deze tijd is. De grootverdienende amuseumentsindustrie is al intimiderend genoeg, en het is eigenlijk van de gekke dat er amateurs (‘kandidaten’) worden losgelaten in een arena waar zwaargetrainde en doorgesnoven leeuwen hen likkebaardend staan op te wachten. Smullen voor kijker, maar in de kern natuurlijk al zo fout als maar kan.

De inzet van amateurs door de professionele amusementsindustrie is hoe dan ook problematisch, omdat de verhouding al vanaf het allereerste contact ongelijkwaardig is. Afhankelijkheid en macht staan tegenover elkaar, en worden in een loodzwaar contract voor het leven vastgelegd. En ook al wacht de trillende amateur mogelijk rijkdom en roem aan het einde van die tunnel, de manier waarop die moet worden verdiend zou in het gewone bedrijfsleven verboden zijn. Geen arbodienst zou accepteren wat er met deze amateurs gebeurt, en dus zou het goed zijn wanneer we aan deze praktijken een einde zouden maken.

Misbruik

Dat de deelnemers aan Wie Is De Mol een financieel doodseskader op de drempel kunnen verwachten wanneer ze vertellen wat iedereen weet, namelijk dat de show van begin tot eind gescript is, is al erg genoeg. Maar dat zijn professionals die er bewust voor kiezen de kluit te belazeren. Bij TVOH zou transparantie een stuk beter mogelijk zijn.

Voor de rest zou het mooi zijn wanneer de amusementsindustrie een toekomst zou kiezen van gelijkwaardigheid, zonder misbruik van amateurs.