Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid adviseert: versterk de culturele sector!

Zet kunstsubsidie in voor research&development, het aantrekken van durfkapitaal en crowdfunding met publiek geld. Op die manier kan volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) hetzelfde overheidsgeld meer opleveren. In een vandaag aan de regering aangeboden ‘verkenning’ breekt dit adviescollege een lans voor meer durf en inzet vanuit de overheid om de Nederlandse cultuursector te versterken:

‘Steeds vaker wordt de culturele sector bevraagd over wat hij kan betekenen voor maatschappij en economie. De aandacht moet echter in de eerste plaats gericht zijn op het versterken van de culturele sector zelf. Alleen dan kan de sector nieuwe uitdagingen het hoofd bieden.’

[Tweet “WRR: De aandacht moet in de eerste plaats gericht zijn op het versterken van de culturele sector.”]

Voor een doorgaans uiterst voorzichtig en bedachtzaam instituut als de WRR is dat best stevige taal, kortom, en dat werd wel eens tijd. De WRR zet in feite een paar stevige vraagtekens bij het beleid dat cultuurminister Jet Bussemaker (PvdA) en haar voorganger Zijlstra (VVD) op cultuur hebben gevoerd. Zowel de VVD als de PvdA hebben het namelijk over maatschappelijk nut en economisch rendement, en belijden alleen met de mond dat ‘kwaliteit natuurlijk voorop moet staan’.

Maar in deze verkenning, verricht door de Raad, die en een aantal wetenschappers uit vooral Groot Brittanië aan het werk zette, moet ook de cultuursector zelf aan de bak: ‘Door gebrek aan kennis over het publiek lopen instellingen nu nog vaak inkomsten mis en is hun draagvlak smaller dan nodig is. Wanneer de sector aanspraak maakt op publieke middelen, dan volgt daaruit ook de verantwoordelijkheid om aansluiting bij een publiek te zoeken.’

[Tweet “WRR: Door gebrek aan kennis over het publiek lopen instellingen nu nog vaak inkomsten mis”]

Op deze manier voegt de WRR oud en nieuw denken over overheid en kunstbeleid samen. Enerzijds stellen de onderzoekers dat het beleid teveel is gericht op rendementsdenken, anderzijds moet ook de sector zichzelf blijven vernieuwen. Onderzoeker Coen van Eijk constateert bijvoorbeeld dat de grenzen tussen hoge en lage cultuur snel vervagen. Consumenten worden mondiger, en dat geldt ook voor het kunstpubliek: ‘belangrijk is dat cultureel aanbod aansluit op de persoonlijke leefstijl en belevingswereld van bezoekers, waardoor het nodig is dat aanbieders vaker de gebaande paden verlaten.’

De WRR maakt zich zorgen, en we wisten natuurlijk al dat dat terecht is. De hoge werkloosheid onder afgestudeerde kunstenaars en hun slechte inkomenspositie is volgens de Raad slecht voor de Nederlandse kenniseconomie. Anders dan PvdA en VVD ziet de WRR namelijk wel degelijk een belangrijke taak weggelegd voor de overheid als het gaat om het beschermen van de Nederlandse kunst en cultuur.

[Tweet “WRR: Werkloosheid onder kunstenaars is slecht voor NL kenniseconomie”]

Een ander cultuurbeleid zou zich volgens de WRR mee moeten richten op investeringen in wat versterking nodig heeft, en minder sturend op te treden bij wat zichzelf toch al goed gaat:

‘De kans bestaat dat sommige instellingen hun successen reproduceren en vergroten, terwijl andere hun positie verder zien verslechteren. Dit kan gevolgen hebben voor de aard en de spreiding van het culturele aanbod. Het bewaken van een kwalitatief hoogstaand en verscheiden aanbod van cultuur blijft daarom een belangrijke taak voor het cultuurbeleid.’