Dinsdag 12 april 2017 overleed de Finse pionier in de avant-garde elektronische muziek Mika Vainio. Hij werd 53 jaar oud. Volgens Finse media overleed Vainio bij een ongeval op vakantie in Frankrijk.
Shock
Mika Vainio geldt als lichtend voorbeeld en inspiratiebron. Veel artiesten uit de elektronische muziekwereld zijn dan ook met stomheid geslagen en reageren op social media vol ongeloof en verdriet op het overlijdensbericht.
Mike Harding en Jon Wozencroft van Touch schrijven: “We zijn verbijsterd te horen dat Mika Vaino overleden is. Het was een eer met hem te hebben mogen werken. Al onze gedachten zijn met zijn vrienden en familie.”
Harde realiteit
In Vainio’s oeuvre valt een uiterst fijnzinnig gevoel op voor de harde en emotionele realiteit van pure klank. Dat is niet te missen in zijn technoïde noise en industriële soundscapes. Ook zijn subtiel gemanipuleerde drone ambient en hamerende beats staan er bol van. En dwars daar doorheen zoeken de puurste, splijtende sinustonen een veilig heenkomen.
Deze stijl brengt Vainio als eerste. Hij diept deze uit door vergaand te minimalismeren. Het liefst trouwens weinig meer dan een toon op 50Hz, de frequentie van wisselstroom. Allengs weet hij zijn muziek bovendien te bezwangeren met emotionele zeggingskracht die ver voorbij de techniek gaat. Hardware-instrumenten wel te verstaan trouwens, want Vainio’s werk is een toonbeeld van zijn hartgrondige afkeer van computers.
Spons
Het is niet meteen minimalisme dat de klok slaat voor Vainio. Als tiener woont hij in Turku en brengt hij zijn vrije avonden meestal door in de plaatselijke muziekbibliotheek. Vainio zuigt als een spons zowel Alvin Lucier en Gordon Mumma als The Stooges, John Coltrane en Captain Beefheart op. Via Kraftwerk en Devo komt hij op het elektronische spoor van industrial acts als Cabaret Voltaire en Throbbing Gristle. Hoewel Vainio zelf in eerste instantie drumt in punk bands, gaat hij ook raves organiseren en experimenteert hij met performance art-achtige noiseconcerten.
Ultra-miminalisme
Met Ilpo Väisänen en Sami Salo vormt Vainio in 1993 het trio Pan Sonic (in het begin bekend als Panasonic, maar die naam wordt aangepast na druk van het elektronicamerk). In 1996 vertrekt Salo. Vainio en Väisänen gaan daarna door als duo dat zich bekwaamt in het samenbrengen van de zakelijke hardheid van industrial en doffe loomheid zoals bekend van reggae en dub.
In 1994 richt Vainio samen met Tommi Grönlund het label Sähkö op. De platen die daarop verschijnen worden gekenmerkt door straf ultra-minimalisme.
Samenwerkingen
Vainio’s discografie is enorm. Hij brengt releases uit onder zijn eigen naam en als onder andere Ø en Philus. Vainio’s werk kwam uit op Säkhö, maar ook bij veel andere labels, waaronder het eerder genoemde Touch en ook Editions MEGO en Raster-Noton.
Raster-Noton gedenkt Vainio donderdag: “Beste Mika, los van de immense muzikale impact die je op ons gehad hebt – we zullen jou nooit vergeten”.
Mika Vainio werkt vaak samen met andere artiesten, ook buiten Pan Sonic. Zo verschijnt werk met Joachim Nordwall, Charlemagne Palestine en met Merzbow. Ook maakt Vainio platen met Fennesz en Franck Vigroux. Met Sunn O)))’s Stephen O’Malley brengt Vainio als ÄÄNIPÄÄ een album uit. Daarop laten de twee een dramatisch en massief geluid horen. Dat resoneert groots in holle ruimten. Fysieke impact van geluiden speelt daarbij een belangrijke rol. In al deze aspecten valt de trefzekere hand van Vainio moeiteloos te herkennen.
Wat écht nodig is
Vainio’s werk is er geen ‘van het weglaten’. Hij zet slechts die geluiden op het tabula rasa zonder welke er echt geen compositie zou zijn. Precies daarmee is Vainio inspirator voor een brede waaier aan artiesten: van Carsten Nicolai, BJ Nilsen en Carl Michael von Hausswolff tot Emptyset, Zeno van den Broek en Gábor Lázár, die net als hijzelf deed, optreden in clubs, op nieuwe muziekfestivals en in musea. Deze voorhoede verliest met het overlijden van Mika Vainio een van de belangrijkste en meest bezielde vaandeldragers.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
