Welke zin ons is bijgebleven? De vraag aan het publiek komt van Madeleine Matzer na afloop van de voorstelling ‘Smart’. Het is een nogal beladen vraag, want het stuk gaat over heel direct verlies. Als er net een kind dood is gegaan door een stompzinnig ongeluk is elke zin die je herinnert goud waard.
Het stompzinnige ongeluk dat het onderwerp is van de voorstelling betreft de blik van enkele seconden die een consultant op zijn smartphone wierp omdat zijn dochtertje appte waar hij bleef. Die seconden waren lang genoeg om een ander meisje dat net op de fiets een pannetje soep naar oma had gebracht, het leven te kosten. Onder de wielen van zijn SUV.
Smartlap?
Mocht u denken: dat grenst aan een smartlap en dus aan exploitatie en is dus kwalijk, zou u gelijk kunnen hebben, ware het niet dat context en betrokkenen boven iedere ethische twijfel verheven zijn. Madeleine Matzer, regisseur van het naar haar genoemde theatergezelschap, heeft ‘integriteit’ bij wijze van spreken op haar voorhoofd geëtst en schrijver Peter de Graef is een van de besten in zijn soort. Bovendien komt de opdracht voor deze voorstelling van krap een uur van de stichting Yannick. Die is genoemd naar Yannick Frijns, die op 31 maart 2016 op de fiets werd doodgereden door een vrouw die aan het appen was tijdens het rijden. Die stichting Yannick is opgericht door de ouders van Yannick, die met dat fonds willen werken aan een verbod op smartphonegebruik onder het rijden.
Dus ging het gesprek over hoeveel wij op de tribune herkennen in de verteller van deze voorstelling. Gürkan Küçüksentürk speelt de door Peter de Graef geschreven tekst met genoeg vriendelijke afstand om het verhaal van de dader niet te larmoyant te maken. Want dat risico ligt op de loer wanneer je – na zo’n verschrikkelijk ongeluk – slechts een van de twee betrokkenen kunt laten spreken. Het meisje – naamloos in deze voorstelling – krijgt pas helemaal op het eind een naam. Niet voor niets was de zin waarin dat gebeurde ook de zin die het meest genoemd werd als meest indrukwekkende.
Midscheeps
Zelf werd ik hard en midscheeps getroffen door het decor van Sanne Danz. Of liever gezegd, door de super eenvoudige animatie die daar werd getoond. Geen woorden dus, maar een heel simpel gestileerd en klein silhouet van een meisje met wapperende haren op een fiets. Iedereen die de beroemde oscarwinnende animatiefilm ‘Father and Daughter’ heeft gezien, zal dat beeld herkennen. Onschuld onderweg naar de ondergang. In deze tijd, waarin beelden uit Oekraïne elke verbeelding tarten, hakt zo’n knipseltje er toch keihard in.
Niet dat de tekst geen indruk maakt, want dat doet-ie. Of wij, volwassen autorijders, er genoeg van schrikken om voortaan de smartphone uit te laten tijdens het rijden, blijft de vraag. Het is voor veel mensen een verslaving, mede mogelijk gemaakt door app-makers die jaren studeren op het beste kleurtje, het verleidelijkste geluidje om de endorfines maximaal door het lijf te laten stromen.
Verslaafd
Een meisje van een jaar of 18 zei aan het eind dat deze voorstelling, die net als alles wat aan de postcorona-inhaalslag meedoet slechts een korte tournee heeft, ook op scholen moet worden getoond. Want daar zit de generatie die nog in de auto moet gaan stappen, terwijl ze nu al aan het fietsen met smartphone voor ogen verslaafd is.
Dit stuk Smart heeft een doel, en doorgaans haat ik voorstellingen met een doel. Niet deze keer. Ze heeft er wel voor gezorgd dat ik in de trein terug lekker mindful naar het donkere buiten gekeken heb.
Goed om te weten
Nederlands 
English (UK) 
Français 
