Amsterdam Museum opent tentoonstelling over nieuwe Noord-Hollandse portretten

Van 26 juli tot en met 10 november 2024 is in het Amsterdam Museum aan de Amstel de tentoonstelling Gezichten van Noord-Holland te zien. De tentoonstelling is het resultaat van het gelijknamige samenwerkingsproject van het Amsterdam Museum en het Frans Hals Museum in Haarlem, waarin de musea samen met inwoners zochten naar nieuwe en onvertelde verhalen uit de provincie. Gedurende het project zijn er, doormiddel van co-creaties, reizen door de provincie en een portretwedstrijd, diverse (groeps)portretten gemaakt, geïnspireerd op de gevonden verhalen en historische groepsportretten. Waar historische portretten in de collectie van beide musea vaak slechts de elite van de 16de en 17de eeuw tonen, brengen de portretten in deze tentoonstelling de diversiteit en veelzijdigheid van de provincie in beeld. Met Gezichten van Noord-Holland voegen het Amsterdam Museum en het Frans Hals Museum een nieuwe laag, gekenmerkt door een brede representatie van sociale klassen, leeftijden, genders en culturele achtergronden, toe aan de visuele geschiedenis van Noord-Holland. 

Samenwerking op basis van gelijkwaardigheid en gedeeld eigenaarschap

In de tentoonstelling geven verschillende co-creatiepartners een inkijk in hun aanpak en zijn de resultaten van omvangrijke samenwerkingsprocessen te zien in meerdere zalen. Het Amsterdam Museum en het Frans Hals Museum omarmen co-creatie als een essentieel onderdeel van hun werkwijze. Voor Gezichten van Noord-Hollandgingen de twee musea samenwerkingen aan met maatschappelijke en culturele organisaties, makers en inwoners om gemeenschappen die minder of niet zichtbaar zijn in de gevestigde musea een stem te geven. Dankzij de inzet, creativiteit en het enthousiasme van de vele partners kon deze werkwijze, waarbij projecten vorm krijgen op basis van gelijkwaardigheid en een gedeeld eigenaarschap, tot stand komen en worden toegepast om de werken die in de tentoonstelling te zien zijn te realiseren. 

Verhalen van de co-creatiepartners

Stichting Work Heart Make Art verzamelde met het programma Jungle in the Biebculturele en historische verhalen van de inwoners van Alkmaar en Hoorn. Kunstenaars Maria del Carmen en Luw Art Tara verwerkten deze verhalen in meerdere kunstwerken. Augmented Reality-artiest Life on Marzj voegde aan de kunstwerken een interactieve laag aan toe. Stichting Kunst en Cultuur Aalsmeer en kunstenaarscollectief De Kunstploeg creëerde met de Aalsmeerse gemeenschap een groepsportret, bestaande uit ruim 250 zelfportretten. Vanuit Stadsreporters werd het project Verborgen Verhalen geïnitieerd, waarvoor vrouwen met en zonder migratieachtergrond uit Velsen samenkwamen om symbolen uit persoonlijke sprookjes op kragen te borduren. 

Kunstenaar AiRich maakte in samenwerking met negen Haarlemse jongeren van het jeugdcentrum Flinty’s het eigentijdse groepsportret Be/Come as you are. Kunst- en cultuurcentrum FluXus in Zaandam en Museum of Humanity brachten een groep jongeren bijeen die elkaar interviewden en fotografeerden. Museum Kaap Skil en kunstenaar Paulien Valk werkten samen met Oekraïense vluchtelingen die tijdens diverse workshops kleiwerken realiseerden. Kunstenaarsduo Al Freshco portretteerde, met ondersteuning van Centrum voor de Kunsten Beverwijk, veertien kinderen en jongeren tussen de 6 en 21 jaar. 

“Het project Gezichten van Noord-Holland toont een mooi voorbeeld hoe musea, cultuurmakers en inwoners de handen ineen kunnen slaan om verschil te maken in de beeldvorming van de samenleving. Stichting Work Heart Make Art heeft altijd een podium willen geven aan de verschillende verhalen van onze diverse samenleving binnen musea, om deze toegankelijk te maken voor iedereen. Om te zien dat deze wens gedragen wordt door meerdere culturele organisaties maakt deze samenwerking speciaal. Uiteraard hopen wij dat dit een begin is en dat dit zich door zal blijven ontwikkelen ten goede van alle culturen waar Nederland rijk aan is.”

– Christian Nana, algemeen directeur van Stichting Work Heart Make Art

Stratenmakers Audiocollectief 

Naast de verschillende co-creatiepartners, zijn de makers van Stratenmakers Audiocollectief gevraagd om verhalen op te halen voor Gezichten van Noord-Holland. Stratenmakers Audiocollectief is een multidisciplinair en eclectisch collectief van makers. Met de microfoon en camera in de hand leggen zij de wereld vast. Het collectief doet dit grotendeels vanuit Amsterdam Zuidoost en Amsterdam West. Tijdens hun zoektocht naar diverse gemeenschappen in de provincie verzamelden zij bijzondere verhalen over historische dijkdorpen, een creatief gezin in Monnickendam en agrarische ondernemers. Hun reizen en bezoeken hebben geleid tot unieke verhalen die zijn samengevat in drie multidisciplinaire portretten. 

Met het portret Monnickendam roept mij van de familie Sinduhije-Kaneza laten Stratenmakers Dija Kabba en Femi van Elshuis de dunne lijn zien tussen stads- en dorpsgevoel, het gevoel van thuis zijn en ontheemding, verbondenheid met familie en eenzaamheid. Voor het project Dijkbewoners maakten Stratenmakers Jesper Buursink en Fouad Lakbir in de zomer van 2023 een fietstocht van Amsterdam naar Texel. Onderweg legden ze verhalen vast door om de dertig kilometer een nieuw verhaal te zoeken. Met Het land op onderzochten Stratenmakers Mitchell van Ommeren, Eli Guerrero, Jesper Buursink en Fouad Lakbir de identiteit van de agrarische ondernemers in Noord-Holland. 

“Het is tof dat je met een microfoon in de hand en een tekenblok onder de arm mensen mag vertegenwoordigen die je misschien anders niet zo snel spreekt. Wanneer raak je anders in gesprek met een paar jongens uit Wit-Rusland die met de hand bloemkolen snijden of ontmoet je langs de dijk twee broertjes uit Jemen die je uitnodigen op Texel? Al hun verhalen doen ertoe en mogen gehoord en gezien worden.”

– Jesper ‘JSPa’ Buursink van Stratenmakers Audiocollectief

Portretwedstrijd 

Als aanvulling op de samenwerkingsprojecten van de partners van Gezichten van Noord-Holland werd in het voorjaar van 2024 een portretwedstrijd georganiseerd. De wedstrijd gaf deelnemers de kans om ‘de gezichten van nu’ in Noord-Holland vast te leggen, gebruikmakend van verschillende vormen als foto, video, gedicht of audio. Iedereen was welkom om werk in te zenden. De portretwedstrijd was een groot succes met 1.082 inzendingen. De winnaars, die worden gekozen door een deskundige vakjury, bestaande uit Babs Gons, Sioe Jeng Tsao, Raquel van Haver, Marwan Magroun, Aukje Dekker en Jan Hoek, en door een online publieksstemming, worden in de week van 17 juni bekend gemaakt en tijdens de opening van de tentoonstelling in het Amsterdam Museum in het zonnetje gezet. De winnende inzendingen ontvangen een geldprijs en een plek in de tentoonstelling in het Amsterdam Museum en het Frans Hals Museum. 

Te zien in Amsterdam en Haarlem

De tentoonstelling Gezichten van Noord-Holland is van 26 juli tot en met 10 november 2024 te zien in het Amsterdam Museum. Van 3 april tot en met 17 augustus 2025 is de tentoonstelling te zien in het Frans Hals Museum (locatie HAL, Grote Markt 16) in Haarlem. De tentoonstelling in het Frans Hals Museum wordt aangevuld met portretten uit Haarlem en nieuwe verhalen van Stratenmakers Audiocollectief. 

Gezichten van Noord-Holland is een project van het Amsterdam Museum en het Frans Hals Museum en wordt gefinancierd door het ministerie van OCW in het kader van basisinfrastructuur (BIS) 2021-2024.