Er was een tijd, nog niet zo heel lang geleden, dat het Holland Festival de reputatie had om elitair te zijn. Het festival dat in 1947 werd opgericht om het cultureel uitgehongerde Nederland na de Tweede Wereldoorlog weer mee te krijgen in de vaart der volkeren, had dat een beetje aan zich hangen omdat ‘elitair zijn’ lange tijd ook helemaal niet erg was. Je ging naar Maria Callas (haar naam komt vaker terug dan ze zelf aanwezig was) niet in je dagelijkse kloffie, maar kleedde je ervoor aan. Zoals mensen dat nu nog voor de opera schijnen te doen.
Maar tijden zijn veranderd. De prijs van een Holland Festival ticket (13 euro voor studenten, 28 regulier) is niet hoger dan een gemiddeld theaterkaartje, een deel van het programma is bovendien gratis en dat in een tijd dat het gemiddelde volksfeest in de Arena een veelvoud daarvan kost (69 euro voor mensen in een rolstoel bij De Toppers!) En daar moet je je dan ook nog voor omkleden.
Buitenland
Wat mensen hoogstens nog elitair zouden kunnen vinden aan het Holland Festival-aanbod is dat veel voorstellingen in een buitenlandse taal zijn, met boventitels. En dat het niet altijd past in ons traditionele beeld van wat kunst of amusement zou kunnen zijn. Dat geldt mogelijk voor mensen die Taylor Swift al ingewikkeld vinden, maar ook voor mensen die alleen naar het Concertgebouw komen om hun favoriete Europese muziek te luisteren.
Een festival als het Holland Festival is bedoeld voor wie zich wil laten verrassen. Mensen die open willen staan voor verhalen uit delen van de wereld waar heel andere opvattingen bestaan over wat mooi, goed en kunst is.
Gouden formule
Dat is niet altijd zo geweest. De omslag van een festival dat ‘het hoogste’ van de westerse canon te bieden had, naar een feest waarin je opvattingen daarover juist ter discussie worden gesteld, kwam eigenlijk pas echt van de grond toen men koos voor een opzet met ‘associate artists’. Het werken met een kunstenaar die als adviseur en programmeur optreedt blijkt een goede methode om buiten de gebaande paden van de internationale festivalmarkt te treden.
Het is een formule die ook een festival als het Utrechtse Le Guess Who zo uniek maakt: artiesten die niet zijn opgegroeid in het internationale wereldje van festivalprogrammeurs komen met een heel eigen idee van wat zij mooi en bijzonder en inspirerend vinden.
Je gaat dus naar het Holland Festival om met die kunstenaars mee te kijken, en zo je eigen traditie met een frisse blik te bekijken.
Brazilië
Dit jaar heeft Christiane Jatahy, als Braziliaanse wonend en werkend in Parijs, een eigen stempel gedrukt op het festival, dat voor de verdere invulling van het programma kan bogen op een sterk team van programmeurs. Jatahy is relatief jong, komt met een achtergrond in film, video en theater en een heel pak bagage uit Latijns Amerika naar Nederland en wie het zich kan permitteren meer voorstellingen te gaan zien (Altijd nog voordeliger dan twee dagen Toppers), moet dat zeker doen. Als niet alles al is uitverkocht, want het schijnt hard te gaan.
En anders kun je altijd op deze site kijken, want we gaan bingen. Voor jou, dankzij ruimhartuig beschikbare perskaarten en een dal-vrij abonnement op NS.
Wat je zelf niet kunt zien, kun je hier nalezen. Een selectie.
Sacre du Printemps – 6 juni
De opening van het festival, meestal nogal koninklijk en daarom al uitzonderlijk om mee te maken. Deze vindt plaats in de Gashouder op het Westergasfabriekterrein. Die ronde tempel biedt meestal aanleiding voor hele mooie dingen, met de driedaagse marathon Aus Licht van Stockhausen in 2019 als absoluut hoogtepunt. Strawinsky’s Sacre du Printemps wordt door vrienden meestal alleen bij de voornaam genoemd (‘Sacre’) en geldt volgens de kenners als zo’n beetje het begin van het moderne muziektheater. Attractiewaarde zit hem deze keer in de film die Evangelia Kranioti erbij heeft gemaakt in combinatie met iets verzoenends op muziek van Caroline Shaw door de Braziliaans-Franse associate artist Christiane Jatahy. En natuurlijk dat enorme orkest.
Het festival opent hiermee een editie die sterk in het teken zal staan van onderdrukte groepen. Of dat nu vrouwen, leden van de queer community of bewoners van verdwijnende natuur zijn.
After the silence – 7 juni
Film, muziek en theater in een aanklacht tegen vernietiging en een ode aan overlevingskracht. Ik kan hier vooraf geen zinnig woord over zeggen, anders dan dat ik op basis van eerder werk van Jatahy volledig vertrouwen heb in een avond die ik nog heel lang ga herinneren. Jatahy weet de drie kunstvormen, theater, film en muziek tot nu toe zo vanzelfsprekend samen te brengen, dat dit best wel weer eens een hoogtepunt zou kunnen worden. Beetje vroeg pieken, in het Holland Festival mag dat. De trailer maakt al razend nieuwsgierig.
Bird of a thousand voices 8 – juni
Ook hier een tocht naar het onbekende. Een festival als dit is immers de beste plek om kennis te maken met wat je nog niet kent, waar je niets over weet en waar de kennis tekortschiet.
Dans la mesure de l’impossible – 9 juni
Verhalen van hulpverleners. Dat belooft geen vederlichte avond te worden. Puur op de naam Tiago Rodrigues gekozen. Deze maker heb ik leren kennen dankzij eerdere edities van het Holland Festival. Zoals wat hij met Isabelle Huppert deed, in 2022: Tiago Rodrigues regisseert Isabelle Huppert in De Kersentuin op het Holland Festival: ‘Van Tsjechov, de beste vriend van alle acteurs ter wereld, spelen we elke noot.’. En er zit een drummer op het toneel. Altijd plus 1.
Pearls – 11 juni
Mannelijkheid en vrouwelijkheid zijn geen vastomlijnde begrippen, dat weet de mensheid al sinds ze bestaat. Die vloeibaarheid van de genders maakt het leven spannend en fascinerend. Ook wij weten er alles van. Caruso, David Bowie, Michael Jackson, Stromae: niet voor niets hebben de grootste sterren iets ondefinieerbaars wat hen aantrekkelijk maakt voor iedereen in het spectrum van man tot vrouw. En verder.
Een voorstelling over een cultuur waar dat de norm was tot de westerse overheersers voet aan wal zetten. Daarom ga ik kijken.
Levagua Terre – 12 juni
Vitor Araújo leerde ik kennen op de persconferentie van het Holland Festival van dit jaar. Hij ging achter de piano zitten en begon te improviseren. Met vingers op de toetsen, maar ook met zijn tanden in de snaren. Het leverde een opwindend kwartier muzikale grensverkenning op, waarna ik zeker wist dat ik het concert van deze man wilde bijwonen.
Hardkoor – 13 juni
‘Compromisloos’ is een zwakke uitdrukking van de energie die Naomi Velissariou uitstraalt. Nietsontziend theatermaker die vooral zichzelf op het hakblok legt. Maar soms ook haar gesprekspartner. Deze voorstelling is een soort comeback na een burn-out die ze eerder opliep. Dat wordt geen zacht kabbelende avond. Met drummer. En DJ. Kan niet wachten.
Eu não Sou so eu me em mim – 14 juni
Geen idee wat je mee gaat maken, en daarom ga je De tekst in het programmaboek maakt niet wijzer, wel nieuwsgierig: “een groep rebelse punkers die hun dans bevrijdt van regels – noem het ‘anarchistische choreografie’ – op muziek die varieert van harde beats tot live gespeelde piano. Naast AI en technologie versterken taal en tekstprojecties hun energieke dansstijl.” Laat maar komen.
Macacos – 15 juni
Een voorstelling die je moet zijn tijdens de EK voetbal. Sinds bekend werd dat voetbalfans vinden dat er minder zwarte mensen in hun nationale elftal moeten spelen, is deze voorstelling nog noodzakelijker geworden. Dit gaat over dat diepgewortelde uitsluiten van mensen van kleur. Sinds Nederland een rechts-extremist als schaduwpremier heeft, iets om heel erg goed te beseffen.
Signal to Noise – 16 juni
Tim Etchells theater maakt al 40 jaar school. Het is lang geleden dat voor het laatst een stuk van zijn hand hier te zien was. Dat was iets met kinderen en het maakte nogal indruk. Dus is het hoog tijd voor een hernieuwde kennismaking.
The Divine Cypher – 18 juni
Van Pearls, de voorstelling over het vloeibare leven op de Filippijnen naar Haïti, met opnieuw een interessante twist over hoe we kijken naar wat ons mens maakt. De tweede voorstelling in dit festival die de grenzeloosheid van het menselijk kunnen op mini-schaal verkent.
Melencolia – 19 juni
Een uitgelezen kans om de wereldtop op muziekgebied mee te maken in een voorstelling die me alleen om de titel al aantrekt. Melancholie is een prachtig woord, de film van Lars von Trier met die titel bood verzoening met het einde van de wereld en de prent van Albrecht Dürer is niet voor niets nog steeds niet verklaard. Dat kan alleen maar mooie muziek opleveren. Angst and Paralysis: Visualizing Melancholia from Albrecht Durer to Lars Von Trier
Alfa Romeo – 20 juni
Als iemand die zelf de switch heeft gemaakt, kun je best benieuwd zijn naar de manier waarop Wunderbaum de reacties op de eerste elektrische Alfa Romeo vorm gaat geven. Vooral als je zelf nogal eens op plekken komt waar dat soort debatten extreme vormen aanneemt. Dus alle reden om de theatrale verbeelding ervan mee te maken.
Hamlet, in the folds of time – 21 juni
Virginia Woolf ontnoet Shakespeare in een Parijs’ appartement, dankzij Christiane Jatahy. Wat als Hamlet, de Prins van Denemarken die van een spook te horen krijgt dat zijn vader door zijn oom is omgebracht en vervolgens, na enig aarzelen en theatraal de gek spelen, in een bloedbad aan zijn einde komt, de kans zou krijgen om als vrouw op zijn handelen terug te kijken? Christiane Jatahy vertelt er hier over: Tijdloze twijfel in Franse Hamlet: 7 dilemma’s voor Christiane Jatahy.
11.000 Saiten – 22 juni
50 piano’s, elk een 1/50ste noot ten opzichte van de buurman ontstemd, in een enorme kring in de Gashouder van de Westergasfabriek. Alleen daarom al. Kan niet anders dan een topper van het festival worden.
Carmen – 23 juni
Elke variatie op dit thema van de fatale liefde is welkom.
Verocai 25-6
De alfa en omega van de Braziliaanse muziek. Zo uniek dat het alleen al een feest is om een kaartje te bemachtigen.
The Romeo – 26 juni
Feitelijk de essentie van elk festival: waar kunst soms juist iets is waarmee je je van anderen kunt onderscheiden, is het ook iets om samen in op te gaan, als je je openstelt, en je laat onderdompelen.
The Second Woman – 28 en 29 juni
De finale van het festival gaat memorabel zijn. Voor sommigen zal alleen al het een droom zijn om 24 uur lang live naar Georgina Verbaan te kijken. Deze marathon waarin ze honderden keren dezelfde uitmaakscene speelt met steeds een andere volslagen onbekende tegenspeler wordt hoe dan ook een uitputtingsslag. Het is zo’n moment waarop kunst en topsport samen optrekken. Niet alleen uitputtend voor de mensen op het podium, maar zeker ook voor de mensen die er die volle 24 uur bij gaan willen zijn. Ook beschikbaar via live-stream.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
