Hoe erg is het eigenlijk? Een paar gelogen regels in een boekje van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen? Best erg. Want het is een openlijke leugen, en een overheid die liegt, dat moet je niet hebben. Want: hoe kun je die nog vertrouwen? Hoe vaak doet die overheid dat eigenlijk: openlijk liegen, met geen andere reden dan eigen beleid rechtvaardigen? Ik was geschokt en ben dat eigenlijk nog steeds. Slecht ingelichte ministers, dat kan ik me voorstellen. Nonchalance, dat was er met het Kabinet Rutte al vanzelfsprekend bijgekomen. Maar liegen? Politici gebruiken het vaak, en dan liegen ze zelf, omdat het meestal niet om leugens gaat, maar dit is dus anders.

We hebben het over één paragraaf in het boekje ‘kengetallen’, waarin het ministerie elk jaar een cijfermatig overzicht geeft van het eigen beleidsterrein. Dat beeld is buitengewoon gunstig. Het cijfermatige overzicht laat een kerngezonde cultuursector zien, die dankzij een al jaren terughoudend subsidiebeleid buitengewoon ondernemend is en de overheid het betaalde subsidie dubbel en dwars laat terugverdienen.

De alinea’s die er op verzoek van het nieuwe kabinet tussen zijn gepropt, zijn herkenbaar. Na een passage waarin het gebrek aan geefbereidheid van het Nederlandse bedrijfsleven wordt aangetoond, staat er opeens dat de cultuursector meer bereid moet zijn om te vragen. Dat komt op meer plekken voor. Zo tonen de cijfers dat de werkloosheid onder afgestudeerde kunstenaars relatief enorm meevalt, en dat velen van hen dankzij stimuleringsprojecten snel aan het werk kunnen. Daarna moest er echter worden ingelast dat de belangrijkste stimuleringsregeling voor kunstenaars, de WWIK, wordt afgeschaft.

Zoiets gebeurt ook bij de cultuurkaart. Die blijkt buitengewoon succesvol en tot veel meer cultuurdeelname onder jongeren te leiden. Dat blijkt uit de cijfers. Maar die cultuurkaart wordt dus afgeschaft: dat ligt al vast in het regeerakkoord. Talloos waren de vragen uit de politiek en de samenleving naar de motivatie van die afschaffing. Toen dat antwoord steeds langer uitbleef werd het voor iedereen duidelijk dat het om een botte bezuiniging ging zonder politieke of ideologische verantwoording.

Tot vrijdag de 20ste, dan.

Want wat staat er onder dat cijferverhaal over het succes van de cultuurkaart? We hebben er een fotootje van gemaakt:

Dit leidde dankzij twitter dus tot het inzicht dat Halbe Zijlstra deze zin had toegevoegd, zonder te beseffen dat een regeerakkoord nooit kan ’teruggrijpen’ op een rapport van de algemene rekenkamer dat pas ruim een half jaar na dat akkoord verschijnt. Hier probeert hij dus een motivering achteraf te geven, en daarmee valt hij genadeloos door de mand als iemand die bezuinigingen uitvoert waar geen enkel inhoudelijke motief aan ten grondslag ligt. Dat hij vervolgens zo naïef is om te denken dat het zinnetje lang genoeg onopgemerkt zal blijven tot het als staande geschiedenis zal gelden, is extra kwalijk.

Hoe dat ging leest u hieronder: (Edit 2018: omdat Storify binnenkort offline gaat, en de Algemene Rekenkamer de bewuste tweets verwijderd heeft, plaatsen we hier een screendump:

Persoonlijk was ik tot vrijdag 20 mei 2011 geneigd het kabinet hier en daar een voordeeltje van de twijfel te geven. Dat ze misschien wel een punt hadden. Na die vrijdag is dat voordeel definitief verdampt. Dit kabinet belazert de kluit en dat over de hoofden van duizenden hardwerkende Nederlanders heen, die om een gebbetje hun banen verliezen en hun omzet zien kelderen. Zal ik het Wilders-woord gebruiken? 1 keer dan: het is een schande.

Het hele document, zoals dat op 20 mei verscheen, kunt u hier lezen.