Cultureel antropologe op de bühne

Treaty of UtrechtMarjolein Jegerings (21) studeert culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht en ging vorig jaar voor haar bachelor onderzoek over conflictbemiddeling naar Guatemala. Toen ze net terug was, belde Anouk de Bruijn haar. De regisseuse maakt voor de Vrede van Utrecht het community art project ‘Verborgen oorlog’. Daarvoor zocht zij mensen die in Guatemala waren geweest en mee willen spelen in haar theaterproductie.

,,Ik ben geen actrice, maar heb op de middelbare school wel toneel gespeeld,’’ vertelt Marjolein Jegerings. ,,Dat was toen een leuke hobby. Het voordeel is dat Anouk altijd werkt met onervaren spelers. Ik was meteen enthousiast en vind het een mooi initiatief. We spelen straks met vier Guatemalteekse spelers van Caja Lúdica en ik ben benieuwd hoe zij het hier ervaren. En natuurlijk ben ik erg nieuwsgierig naar het resultaat.’’

Want de vier spelers uit Guatemala komen pas de laatste maand, in mei, over voor de laatste repetities en de uitvoering. Voor hen is het hun eerste bezoek aan Europa. De vier Utrechtse speelsters in ‘Verborgen oorlog’ zijn allemaal in Guatemala geweest, voor hun stage, scriptie of studie.

In wording

Voor ‘Verborgen oorlog’ heeft Anouk de Bruijn de vier Utrechtse speelsters geïnterviewd over hun ervaringen in het onveilige Guatemala. Daarna heeft ze een groot deel van het script geschreven. Marjolein krijgt in het stuk een rol die dicht bij zichzelf ligt: ,,Ik ben de kritische antropologe die onderzoek doet in Guatemala. Dat is wel vreemd, hoor, om jezelf te spelen. Maar gelukkig heb ik niet alle verhalen die ik als antropologe vertel zelf meegemaakt. Dat vind ik wel prettig. Het is toch makkelijker iets te presenteren dat verder van je af staat.’’

Hoe het stuk er echt helemaal uit gaat zien, weet Marjolein niet. ,,Het is in wording. Op dit moment is Anouk weer in Guatemala om inspiratie op te doen. Het verandert en wisselt steeds. En als straks in mei de spelers uit Guatemala komen, zal er nog veel aan gewerkt worden. Dat krijg je, als je je medespelers pas een maand voor de première ontmoet. We hebben alleen nog maar kennis met ze gemaakt door een filmpje dat ze van zichzelf hebben gemaakt. Wij hebben toen een filmpje terug gestuurd. Dat was dus over en weer een kleine kennismaking.’’

Intensief

Ze denkt dat het vooral de laatste weken hard werken wordt. ,,Het is het eigenlijk wel een sprong in het diepe. Op basis van de verhalen weten we welke kant het op gaat. Het is nu ook al best intensief. We hebben net drie weken met vier repetities achter de rug. Dat was heel leuk. Tijdens die repetities proberen we scenes uit, halen we herinneringen op en gaan we terug naar onze ervaringen in Guatemala.’’

Het verandert en wisselt steeds. En als straks in mei de spelers uit Guatemala komen, zal er nog veel aan gewerkt worden.

Die waren voor Marjolein Jegerings voornamelijk positief. Ze is er in de lente van 2012 twee maanden geweest. Ze woonde in Santa Cruz del Quiché. ,,Samen met een andere studente woonde ik bij een familie thuis. Een groot gezin; elke avond zaten we met z’n dertienen aan tafel. De eerste avond stond ik al tortilla’s te draaien. Dat leven in die familie was af en toe wel verstikkend, want in Utrecht woon ik op mezelf en kan ik doen en laten wat ik wil.. Maar ze waren erg gastvrij en ik heb er een hele fijne tijd gehad.’’

Ze deed onderzoek naar conflictbemiddeling en kreeg heel gemakkelijk toegang tot de mensen die ze wilde spreken. ,,Alle deuren gingen voor me open en iedereen nam uitgebreid de tijd om mij te woord te staan.’’

Geweld

Het Midden-Amerikaanse land staat bekend om de gewelddadigheid, de corruptie en de vele berovingen. Maar Marjolein Jegerings heeft zich niet onveilig gevoeld. ,,Ik heb slechts een nare ervaring gehad, met een junk die probeerde mijn camera te stelen. Maar verder hoorde ik alleen maar vertellen over geweld. Het heftigste vond ik wel de verhalen van vrouwen over huiselijk geweld. Dat is onderdeel van het bestaan van veel vrouwen in Guatemala. Je weet niet wat je hoort… En omdat ik onderzoek deed naar conflicten, kreeg ik ook wel veel te horen over ruzies. Vooral veel kleine conflicten, zoals burenruzies. Je ziet daar nog echt de nasleep van de burgeroorlog. Veel conflicten gaan ook over stukjes land die in de oorlog door militairen zijn afgepakt.’’

Gelatenheid

In die zin vindt ze ‘Verbogen oorlog’ een goede titel voor het stuk waarin ze gaat spelen. ,,Want sinds 1996 is er zogenaamd vrede. De revolutie moest meer gelijkheid brengen, voornamelijk voor de Maya’s, de inheemse bevolking. Maar er is weinig veranderd en je ziet veel gelatenheid onder de mensen. Ze denken dat alles voor niets is geweest. De sociale ongelijkheid is echt heel opvallend. De Ladino’s, de afstammelingen van de Spanjaarden, zijn nog altijd een minderheid, maar hebben de meeste macht. De Maya’s daarentegen hebben weinig te zeggen en leven het meest in armoede.’’

Ze vindt het mooi om straks ook met de Guatemalteken ervaringen uit te wisselen over het land en te praten over het land waar ze een mooie tijd heeft doorgebracht. Zin in acteren heeft ze ook: ,,Ik vind het heel tof. Ik haal er altijd veel energie uit en ik kijk echt uit naar de uitvoering. Maar tegelijkertijd heb ik niet de ambitie een carrière op de bühne te starten. Ik ga door met mijn studie. Ik leer nu Arabisch en wil volgend jaar mijn master halen. En hoewel ik heel graag terug wil naar Guatemala, zijn er nog zoveel interessante landen die ik zou willen bezoeken.’’