Elk gezelschap 50.000 euro erbij. Het jeugdtheater in Nederland zou heel blij moeten zijn met de brief die cultuurminister Bussemaker afgelopen maandag naar de kamer stuurde. Na jaren van knijpen onder Halbe Zijlstra eindelijk meer lucht voor de makers. Maar de investering van 4 ton per jaar blijkt een bezuiniging. Bussemaker geeft namelijk maar aan 8 gezelschappen een cadeautje. Gezelschap nummer negen kan opdoeken. Theatergroep Kwatta, net terug van een succestournee door Amerika, loopt daarbij het meeste gevaar.
Momenteel kent Nederland acht jeugdtheatergezelschappen in de BIS. Al lijken het er negen. Een van de hoofdpijndossiers die Bussemaker erfde van Halbe Zijlstra, betrof het schrappen van Theatergroep Kwatta uit de BIS. Maar de door de Raad voor Cultuur gebruikte en door het ministerie overgenomen onderbouwing bleek juridisch ondeugdelijk, concludeerde uiteindelijk de Raad van State.
Wat was er aan de hand?
Raad en ministerie vulden de regionale spreiding van het jeugdtheater in naar analogie van de spreiding van de algemene theatergezelschappen en dus over de drie grote gemeenten Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, en de regio’s Noord, Midden, Oost en Zuid. West bestaat niet als regio, west is namelijk de Randstad. Omdat zowel Zuid als Oost er twee bleken te hebben, werd rekening gehouden met de spreiding over kernpunten. In Zuid zijn dat er twee, in Oost een. Wat volgde was een genante vergelijking tussen twee oostelijke gezelschappen, waarbij de ene plus tegenover de andere min werd geplaatst om uiteindelijk een gezelschap – Kwatta – te kunnen schrappen.
Maar jeugdtheater is geen algemeen theater en voor het jeugdtheater bleken formeel helemaal geen spreidingscriteria vastgelegd. Juridische procedures resulteerden in 2012 tot het besluit Kwatta alsnog subsidie toe te kennen. Het had er alle schijn van dat Kwatta op deze wijze gered was voor de BIS, maar de werkelijkheid ligt anders. Navraag bij zakelijk directeur Gerda van der Kamp leert: “Kwatta zit niet in de BIS. De BIS-subsidie is een exploitatiesubsidie, wij hebben subsidie die uitsluitend ingezet mag worden voor projecten. Het is een kunstmatige constructie. De subsidie wordt ook niet jaarlijks geïndexeerd, wat wel het geval is bij de BIS-gezelschappen en er is ook geen sprake van frictiegelden mocht Kwatta in het volgende kunstenplan niet in de BIS komen. Dit krijgen de BIS-gezelschappen wel.”
Beleid Zijlstra continueren…
Dan krijgt het ronkende persbericht van Bussemaker een wrange kant. Want ook voor de komende periode is er ruimte voor maximaal acht gezelschappen, zoals Halbe Zijlstra wilde. Lieke Bisseling, zakelijk leider van Theater Sonnevanck in Enschede merkt terecht op: “Zeer verheugend dat er zo positief over de kwaliteit en de verdienste van het jeugdtheater wordt gesproken en dat er extra middelen voor jeugdtheater ter beschikking worden gesteld. Zowel in de BIS als bij het Fonds Podiumkunsten. Maar er is nog steeds sprake van acht BIS-jeugdtheatergezelschappen. Wij hebben steeds gepleit voor uitbreiding naar twee jeugdtheatergezelschappen in landsdeel Oost: daar is ruimte en meer dan genoeg vraag voor twee jeugdtheatergezelschappen.”
… met met nieuwe regels
Vergelijking van de subsidieregels uit 2011 met de voorlopige regels van nu, leert dat het ministerie nu wel formeel spreiding vast probeert te leggen. Maar dan slordig en voor veler interpretatie vatbaar. Waar stond: “Voor subsidie op grond van dit artikel komen ten hoogste acht instellingen in aanmerking, met dien verstande dat per gemeente aan ten hoogste één instelling subsidie wordt verstrekt.”, staat nu: “Voor subsidie op grond van dit artikel komen ten hoogste acht instellingen in aanmerking, met dien verstande dat er per regio aan tenminste één instelling en aan ten hoogste één instelling per gemeente subsidie wordt versterkt.”
Een klein verschil, maar met grote gevolgen. Formeel is de strijd volkomen open en zou bijvoorbeeld Den Haag af kunnen vallen, maar hoogstwaarschijnlijk behoudt de Randstad haar drie gezelschappen, en blijven vijf plekjes over voor ‘de regio’.
Als we ervan uitgaan dat elk gezelschap dat nu in de BIS zit opnieuw een aanvraag indient, en met de wetenschap dat het voor nieuwkomers (die ongetwijfeld ook aanvragen in zullen dienen) notoir lastig is om de BIS-status te verkrijgen, zijn Het Filiaal (Utrecht, regio Zuid) en Het Houten Huis (Groningen, regio Noord) redelijk veilig. Ze zijn immers de enige in hun regio. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zullen uiteraard ook hun gezelschappen willen behouden, en de Randstelijke blik van het ministerie voorspelt weinig goeds. Hierdoor lijkt de strijd te gaan tussen de gezelschappen in Oost (Kwatta en Sonnevanck) en Zuid (Artemis (Den Bosch) en Het Laagland (Maastricht)). Deze vier zijn min of meer gelijk.
Maar je hebt gelijk en gelijk
Natuurlijk neemt de Raad in haar advies niet eventuele frictiekosten mee. En natuurlijk zal de Raad niet weer sec twee gezelschappen uit dezelfde regio met elkaar vergelijken. Maar het ministerie denkt wel nadrukkelijk aan extra kosten, zeker na de onverwachte kosten van de succesvolle rechtsgang van Kwatta. Opmerkelijk is dat de minister ook hier weer het advies van de Raad negeert. Want de Raad schreef: “In het jeugdtheater ontvangen alle BIS-gezelschappen hetzelfde bedrag. Dat ene normbedrag doet evenmin recht aan de diversiteit in de gezelschappen. Kwalitatief hoogstaande plannen op het gebied van grote-zaalproducties, talentontwikkeling of educatie kunnen niet extra worden beloond. De raad is van mening dat het rijk gesubsidieerde stelsel van theaterinstellingen en jeugdtheaterinstellingen gebaat is bij meer differentiatie.”
Maar het ministerie vindt differentiatie eng. Dus gewoon, simpel: acht gezelschappen vijftigduizend erbij. Positief denken, een juichende presentatie van je plannen en verzwijgen dat je er eentje via de achterdeur uitgooit.
Dat heet politiek.
wordt vervolgd
English (UK) 
Nederlands 
Français 
