Tip from The Hague Mauritshuis: 'This is how you present a herring!'

Een niet snel genoemd voordeel van de Museumjaarkaart is de ongeremd vrije toegang tot propere en comfortabele toiletruimtes in het centrum van de grote steden. ‘Vijftigplusplassers met MJK’ noemde een ervaren museumportier deze groep bezoekers, die overigens van harte welkom is: elke haal met het scanpistool betekent extra poen. Grote voordeel: je ziet nog eens wat extra’s. Een tweede of derde bliksembezoek aan een expositie openbaart zaken die je eerder niet opmerkte. Want toen stond je met je hoofd in de musische stand.

Harinkje

‘Aha, zo presenteer je dus een harinkje!’, dacht ik bij mijn derde (bliksem)bezoek aan de Slow Food-tentoonstelling in museum het Mauritshuis. In Stillevens uit de Gouden Eeuw ‘trakteert’ (dat woord liet de communicatieafdeling niet lopen) het Haagse museum op ‘smakelijke taferelen en rijk gedekte tafels’. We kunnen er ruim 20 schilderijen zien uit de Gouden Eeuw. Vol brokkelige kazen, oesters, wijn, olijven, visjes en fruit.

Het is allemaal balsem voor het oog. ‘Banketjes’ of ‘ontbijtjes’ heetten ze indertijd. ‘Keukenstukjes’ zei mijn moeder oneerbiedig. ‘Maaltijdstillevens’ zegt het Mauritshuis met de kennis van nu, best een beetje braaf.

Wat me bij de laatste sanitaire stop opviel: de heerlijke, minutieus beschrijvende titels naast de schilderijen. ‘Stilleven met kazen, amandelen en krakelingen.’ ‘Stilleven met kalkoenpastei.’ ‘Stilleven met vruchten, vergulde taza en mand met kazen.’

Onduidelijke stukjes

Nog een reden voor een extra bezoek: je kunt er je voordeel doen met de presentatie. Mijn hoofd werd deze week gepijnigd door een aanstaand eetbezoek van twee heuse kunstenaars voor wie we een beetje bang waren: ‘Wat moesten we deze tot het bot verwende mensen in godsnaam voorzetten?’

Hoe wist ik in elk geval na het ijlbezoek aan de Slow Food-expositie. De citroenen bij de vismaaltijd hakken wij niet meer onbezield in onduidelijke stukjes. We snijden voortaan twee dunne plakjes af, waarna we een lange, smalle schil maken tot halverwege de citroen. Die lange schil drapeer je over de rand van het bord. Heb je lef dan laat je ook nog een stukje schil over de rand van de tafel hangen. Leg een kostbaar schilmesje naast de citroen. Met appels kan het ook.

Een Gouden tip uit de Gouden Eeuw. Bij onze volledig in het zwart geklede gasten sloeg hij in als een bom.

Floris van Schooten

Dé voedselpresenteervondst van de Gouden Eeuw staat wat mij betreft op naam van Floris van Schooten (Haarlem, 1685). In zijn magistrale Stilleven met tinnen kan en mand met kazen (ca. 1623) schildert hij een haring waarvan de gesneden blokjes ten opzichte van elkaar subtiel zijn verschoven. Zo krijg je een esthetisch tandwerkje op je bordje. Chef-kok Joris Bijdendijk was er in het introductiefilmpje bij de tentoonstelling als de kippen bij: ‘Dat ga ik voortaan ook doen!’ Overigens: het prettig-komische filmpje van Bobcat Media (met een Mr. Bean-achtige Andrea van de Pol, die met de schilderijtjes delicatessenwinkels en topkoks afloopt: ‘Hebben jullie dit nog?’) is al een reden om een extra keer met je MJK het Mauritshuis binnen te wapperen.

De lichte schroom om bovenstaande huishoudlessen te beschrijven wierp ik snel van me af na een blik op de activiteiten die het Mauritshuis rond de expositie ontplooit. Ze gaan eigentijds los met lezingen, proeverijen, workshops, films en bijdragen van ondernemers, specialisten, koks, imkers en kwekers. Onno Kleyn, de lekkerste schrijver van Nederland en de nieuwe Dikke van Dam, komt langs om zijn culinaire kennis te delen. Op het voorplein van het Mauritshuis staat een glazen kas: Proefstation Mh. Met de groeten van de Urban Farmers. Een prima ontwikkeling, zo’n Expositie-Plus. Zo trek je de kunst van de 17de-eeuwse maaltijdstillevens weer terug naar de moderne keuken.

Palais des Beaux Arts

Het Palais des Beaux Arts in Lille, dat ik in het Pinksterweekend bezocht, toont dat eten een zeer productief thema kan zijn om bezoeksaantallen omhoog te jagen. Zonder al te veel maaltijdstillevens in huis te hebben joeg de directie een beroemde driesterrenchef-kok door het Palais: Alain Passard van restaurant Arpège in Parijs, de tempel van het koken van groente en vis. Onder het motto: ‘Een chef schudt het paleis wakker.’

Het idee past naadloos in de nieuwerwetse verheffing van begenadigde kokers tot ware kunstenaars.

Vijf zintuigen

Tijdens een wandeling in de 16de tot 20ste-eeuwse galerijen tref je schilderijen, video’s en installaties van moderne kunstenaars rond het thema eten, keuzes van de chef die zijn ‘vijf zintuigen’ heeft laten vibreren en inspireren. Daartussendoor: enkele niet onverdienstelijke meesterwerken van de chef zelf. In het gloednieuwe atrium van het Palais (is mooi) staat een installatie snelkookpannen die sissen en pruttelen. Tussen de 17de-eeuwse schilderijen vind je een paar reusachtige krabben, je schrikt je dood.

Middenin de Romantiekzaal pronkt een reusachtige chef-kok in een onwaarachtig sierlijk gesneden kokskostuum. Zo wordt de wereld van de sterrenkok subtiel (nou ja) verweven met de kunstwerken van het museum. Het is een origineel idee en het werkt.

Belgisch Biercafé

Verwacht in het Mauritshuis, 7 september 2017 tot 14 januari 2018: Zuiderburen, Portretten uit Vlaanderen, 1400-1700. Ik suggereer een Belgisch Biercafé naast Het puttertje, cursus moppentappen met Philippe Geubels in het souterrain en zaterdagse samenzang met Eddy Wally op het voorplein. Of leeft die niet meer?