'Artists have a special sensitivity to what is possible and what awaits in the future.' Rainer Hofmann prepares for SPRING's future in solitude.

‘Ik heb in vijf weken maar één mens langer dan 3 minuten ontmoet. Ik woon alleen, ik zie mensen bij de boodschappen, ik wandel en maak fietstochten, maar verder zie ik niemand live.’ Rainer Hofmann, artistiek directeur van Spring, beleeft dankzij Corona een heel ander voorjaar dan de bedoeling was. Deze maand zou het grote Utrechtse festival van vernieuwende kunst op talloze locaties in Utrecht spelen, maar alles is tot nader order afgelast. We spraken elkaar twee weken geleden.

‘Het was het hardste moment in mijn theaterleven om alle kunstenaars te contacteren, alles af te gelasten en de medewerkers te zeggen: we stoppen nu. Het goede is dat we een najaarseditie kunnen voorbereiden, Spring in Autumn, al weten we ook nog niet of die doorgaat. We kunnen in ieder geval nog naar iets toewerken.’

De vraag is natuurlijk ook of uitgestelde voorstellingen niet hun actualiteit verliezen. Rainer Hofmann heeft vertrouwen in de creativiteit van de kunstenaars waar het festival mee samenwerkt: ‘Je weet niet hoe de wereld eruitziet over een half jaar. Tegelijkertijd zijn de vragen die tijdens dit festival aan bod zouden komen, over wat grenzen zijn, wat ons verbindt, alleen nog maar urgenter aan het worden. Zo’n virus maakt ook dat dingen worden uitvergroot, dat je dingen nog duidelijker kunt zien. Ik geloof dat kunstenaars vaak een talent hebben om dingen vroeg te benoemen.’

ARK

Zoals dat project dat op stapel staat: ARK. Het is een samenwerking met 7 organisaties uit 6 Europese landen, onder het thema ‘Moving Borders’ en uitgevoerd door een Brits gezelschap dat Quarantine heet. Toeval bestaat niet, lijkt het. Het project werd bedacht toen quarantaine nog iets uit een ver vervlogen tijd was: ‘Het voorstel voor dit project stamt al uit september van vorig jaar toen er nog helemaal geen coronacrisis was. Maar het wordt met de dag actueler.’

Is dat eigen aan SPRING?

‘Ik denk dat het eigen is aan kunst. Kunstenaars hebben een speciale gevoeligheid voor wat er kan en wat er in de toekomst wacht. Dat is hun waarde, omdat zij zintuiglijke beelden kunnen vinden, emoties kunnen opwekken. Bij Spring hebben we wel een goede neus voor dit soort kunstenaars.’

Hebben jullie al een plan b voor als de social distancing veel langer gaat duren?

‘De crisis en de social distancing treffen ons in de kern. Bij theater en dans gaat het om de ontmoeting tussen kunstenaar en publiek, in één ruimte, en tegelijkertijd. Dat is nu onmogelijk. Het is ook zielig om in een zaal te zitten waar iedereen anderhalve meter afstand moet houden. Dat betekent dat je in een zaal van 600 stoelen maar 90 mensen binnen kunt hebben. Dus hoe gaan we dat oplossen. Alles digitaal is maar een tijdelijke vervanging, want het blijft op afstand. Wij willen nu kijken wat we kunnen tonen met die anderhalve meter afstand. Dan denken we aan langdurige projecten. Een manifestatie die bijvoorbeeld een hele dag duurt en waar mensen kunnen in- en uitlopen.’

Langer nadenken

Dat zou een ding kunnen zijn, maar daar los je niet alles mee op, natuurlijk, erkent Hofmann: ‘Ik denk dat heel veel organisaties op zoek zijn. We moeten daar de tijd voor nemen. Het ergste wat kan gebeuren is dat we heel makkelijk snelle oplossingen vinden. Het is ook een moment om even stil te staan en langer na te denken dan gewoonlijk. We moeten niet alleen met pragmatische oplossingen komen. Natuurlijk moeten we die ook hebben, maar we moeten vooral ook goed nadenken. En ik wil nog helemaal niet denken aan wat er gebeurt als het niet wordt opgelost. Ik vind het al erg genoeg wat er nu aan de hand is.’

Want het leven van een artistiek directeur van een festival in lockdown is zwaar. Ik skype, ik zoom, ik bel. Vooral bellen is weer helemaal terug. Het is fijn iemand dicht in je oor te hebben. Maar het is heel belangrijk dat we elkaar kunnen aanraken en echt ontmoeten, niet via een scherm.’

Hoe kom je verder je dag door?

‘Behalve met het werken aan nieuwe edities, lees ik heel veel. Ik heb zojuist ook een 15 uur durend radiohoorspel afgerond van de roman Gravity’s Rainbow van Thomas Pynchon. Daarnaast overleg ik veel met andere Utrechtse makers en instellingen. Utrecht is een heel coöperatieve stad, mensen helpen elkaar in deze moeilijke tijd. Dat is mooi, maar mijn vragen gaan vooral ook over wat er hierna moet gebeuren. Wat moet er anders? Ik hoor van kunstenaars dat ze hun voorstelling niet meer zo door kunnen maken als ze nu doen. Ze hebben nu andere vragen.’

Nationaal

Maar voor SPRING is de rest van de wereld minstens zo belangrijk: ‘Wat gebeurt er als er een uitbraak komt in Afrika of Brazilië? Gaat Europa dan helemaal dicht voor reizigers uit die streken? Daar wonen veel kunstenaars met wie we samenwerken. Ik ben niet alleen bang voor hun gezondheid, maar ook voor het feit dat ze voor langere tijd niet meer naar Europa kunnen komen. Kijk hoe met Italië is omgegaan. Dat is al erg genoeg. We zijn bij Spring heel internationaal gericht, maar ik zie alles steeds meer nationaal worden.’