RTM staat voor Rotterdam. Ronny Theeuwes van International Film Festival Rotterdam heeft plezier als ik zoiets simpels wil weten. En op IFFR staat RTM voor het programma met Rotterdamse films.
Je moest er in voorgaande jaren wel eens een beetje naar zoeken, zo te midden van die overvloed aan cinema uit alle hoeken van de wereld. Maar dit jaar is het niet te missen. Die joyrider met Surinaamse roots, de kunstenaars aan de Rotterdamse rafelrand, de tieners uit Zuid, de Indonesische zoon, de glorieuze zwarte vrouwen, Jules Deelder en veel meer.
Goeie energie
RTM werd vier jaar geleden in het leven geroepen door Theeuwes en Mieke van der Linden, allebei verbonden aan IFFR. RTM-programmeur Theeuwes vertelt dat er iets knaagde. “Als medewerkers van het festival waren we altijd bezig om in de stad contacten te leggen, ons gezicht te laten zien. Dan kwamen we soms jonge makers tegen die het gevoel hadden dat zo’n groot festival toch niet voor hen was. Tegelijkertijd voelden we heel veel goeie energie. Zo kwamen we op het idee om dat naar het festival te laten komen.”
Een programma dus met films van makers die in Rotterdam wonen of werken, of daar een heel sterke link mee hebben. Van nieuwkomers tot gerenommeerde kunstenaars. Deze keer is het noodgedwongen online, maar eerder werd er telkens een hele dag in LantarenVenster voor ingeruimd. “Daar konden ook de makers elkaar ontmoeten. Die netwerkfunctie is een heel belangrijk onderdeel van het RTM-programma.”
Want volgens Theeuwes kan je zeker spreken van een echte Rotterdamse filmscene. “Rotterdam is een heel creatieve stad, waar iedereen ook gewoon lekker aan de slag gaat, of het nu wel of niet via officiële kanalen gaat. Dat is te gek, al betekent het ook dat het voor ons wel eens moeilijk is al diegenen te vinden die hun eigen filmavonden organiseren en hun eigen producties maken. Er gebeurt zóveel buiten de gebaande paden, dat maakt het echt heel leuk en heel erg Rotterdams.”
Onderzoek
Wat niet wegneemt dat het goed is als er een soort basis is van fondsen, producenten of andere voorzieningen. “Samen met omroep Open Rotterdam, en met steun van de gemeente onderzoeken we het makersklimaat in Rotterdam. Waar is behoefte aan, wat heeft men nodig. We hebben nu een aantal surveys uitgestuurd. In de komende maanden, als het weer mag, zullen we ook bijeenkomsten organiseren om uit te vogelen waar de behoeftes liggen. Er heerst soms het gevoel: ‘Ja, er is wel een Filmfonds, maar dan moet je aan allerlei regels voldoen. Wij zijn gewoon lekker dingen aan het maken.'”
“Mensen maken tegenwoordig ook op veel andere manieren films. Heel interessant, maar de vraag is hoe je beweegt in die nieuwe situatie, hoe lopen de lijnen? Rotterdam heeft fondsen voor kunst en cultuur. de vraag is of er een Rotterdams filmfonds moet komen. Dat zijn allemaal zaken die we kunnen bespreken.”
De Willem de Kooning Academie is ook een naam die regelmatig opduikt. “Zeker, dat is een heel bijzondere plek, daar komt veel moois vandaan, gelukkig soms ook op het gebied van film”, lacht Theeuwes. “De Willem de Kooning is al jarenlang een vaste partner van het festival, ook op educatief gebied.”
RTM-pitch
IFFR ondersteunt Rotterdamse makers niet alleen met het RTM-programma, maar ook met de RTM-pitch. “Dat is een project waarbij makers hun pitch inleveren, waarna een jury zich erover buigt. Onderdeel van de prijs voor de winnaar is niet alleen een geldbedrag waarmee de maker van start kan gaan, maar ook een coachingstraject en hulp bij het zoeken van een producent. De film wordt in ieder geval op IFFR vertoond. De derde editie wordt binnenkort aangekondigd. Nu zien we de winnaar van de tweede RTM-pitch, de korte film So Loud the Sky Can Hear Us van Lavinia Xausa. Dit portret van een groep Feyenoord-supporters ontvouwt een verborgen wereld van geloof, liefde, mededogen en kwetsbaarheid, aldus de website. Het maakt zeker nieuwsgierig.
Het RTM-programma bestaat dit festival uit twaalf titels, kort en lang. Vooral documentaires, naast een korte fictiefilm en experimenteel werk. Gevraagd naar iets wat hem is opgevallen noemt Theeuwes Mondig Zuid van René van Zundert. “Een serie, vier afleveringen van 15 minuten, dat hadden we nog eerder. Een documentaire over jonge kids die wonen op Rotterdam-Zuid, al dan niet met hun problemen. Liefdevolle portretten, heel mooi gemaakt, ook voor de jongere kijkers. Een heel tof project dat later door de publieke omroep uitgezonden zal worden.”
Peperklip en Babel
Zelf nog niet alles gezien, maar genoeg voor een impressie. Rotterdam-Zuid is ook de wereld van de veertienjarige ondeugd Shabu uit de gelijknamige documentaire van Shamira Raphaëla, die later dit jaar in de bioscoop komt. Een levendige en aanstekelijke coming-of-age, een zomer lang gefilmd rond de roemruchte Peperklip-flat. Na een fout afgelopen joyride Shabu heeft iets goed te maken bij zijn familie, maar droomt tegelijkertijd van beroemd worden als hiphopper. Al doende zien we hoe de verstandhouding met zijn vriend en vriendin wankelt, en leren we op een eerlijke manier iets over de dingen waar Shabu moeite mee heeft. Aanrader wat mij betreft.
De Rotterdamse hands-on mentaliteit komt mooi naar voren in Altijd alles anders en If Paradise Is Half As Nice. In deze laatste volgt Marieke van der Lippe een groep Rotterdamse kunstenaars die op een verlaten industrieterrein met hun verbeelding aan de slag gaan. In Altijd alles anders laat Christiaan Schermbeek zien hoe theatermaker Paul Röttger met het zeer diverse gezelschap van Theater Babel een nieuwe voorstelling maakt. Veel van de spelers hebben een beperking, maar dat staat het maken van kleurrijk en ook aangrijpend theater niet in de weg, zo bewijst de ontroerende slotscène.
Puur Rotterdams zijn uiteraard ook die weer tot leven gewekte 16mm-opnamen van Jules Deelder uit 1979.
Experimenteel
Volstrekt iets anders is kort experimenteel werk zoals SHE van Sheree Lenting en Kiraly Saint Claire of Hier. van Wendelien van Oldenborgh. SHE vertelt geen verhaal maar voerde me toch moeiteloos mee met uitdagend mooie filmpoëzie in beeld, spoken word en zelfverzekerde zwarte vrouwen. Iets vergelijkbaars, hoewel op een heel andere manier, gebeurt in Hier.. Strikt genomen is het een documentaire, maar maakt vooral indruk als een vrij gecomponeerde verkenning van het gevoel rond de vraag ‘wie ben ik?’. Krontjong-muziek en poëtische bespiegeling, koloniale erfenis en Indo-achtergrond, gedragen door de kracht en vriendschap van jonge vrouwen.
Science Around Us
En mis vooral niet de korte speelfilm Science Around Us waarmee de Indonesische Rotterdammer ARIV (die zelf de hoofdrol speelt) cum laude afstudeerde aan de Willem de Kooning Academie. Nog maar nauwelijks bekomen van een wild seksfeest in zijn appartement wordt de hoofdpersoon overrompeld door een onverwacht telefoongesprek met zijn vader in Indonesië, die hij lang niet heeft gezien. En die nu, in het ziekenhuis, besloten heeft van verdere behandeling af te zien mocht zijn kanker genaamd Lucky terugkomen. Plotseling blijkt er veel emotionele rommel op te ruimen. Over liefde, zo goed en zo kwaad als het gaat. Was ook al opgevallen bij de studentencompetitie van het Nederlands Film Festival. En niet alleen vanwege het spannende camerawerk.
En meer natuurlijk.
Theeuwes: “Ja, als je die hele mix bekijkt, en bedenkt dat het allemaal één stad is, dit is allemaal Rotterdam, dan wordt ik daar echt heel gelukkig van.”
Goed om te weten
English (UK) 
Nederlands 
Français 
