'Don't shoot the rapper!' - The 3 things I learnt from No Man's Land 2022 #nml22

1: Het kunstmatige onderscheid tussen profs en amateurs werkt uitbuiting in de hand.

In Nederland kunnen 115 schrijvers leven van de verkoop van hun boeken. De rest van de mensen die zich schrijver noemen, doen dat als bijverdienste. In de popmuziek zullen de cijfers niet heel veel anders liggen. Schrijvers met een paar euro verdienste op hun Lira-afrekening zullen niet snel voor niks in een tijdschrift publiceren. Al zul je op deze site (ook in dit geval) wel stukken lezen die geschreven worden in de hoop op donaties van tevreden lezers.

Op talloze feestjes, in café’s, clubs en andere plekken in ons land treden wel elke avond honderden popmuzikanten op. Meestal gratis, of voor een krat bier en een paar tientjes onkosten. Het kwam weer eens langs tijdens de tiende editie van No Man’s Land in TivoliVredenburg. Dit kleinschalige Utrechtse platform voor popmusici is in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een begrip, en speelt vooral een rol als netwerk en kennisplatform voor makers aan de minder welvarende kant van de sector. Die dus heel groot is.

Voor een kratje naar Middelburg

Bij een sessie over fair practice met Chris Moorman, oprichter en baas van de Popronde, ging het over hoeveel een muzikant waard is, en hoeveel die zichzelf waard vindt. De Popronde, die een schakel vormt tussen garage en clubcircuit, gaat uit van minimumvergoedingen. Moorman vertelde dat er nog steeds bandjes zijn die voor een kratje van Leeuwarden naar Middelburg willen rijden, alles voor de aandacht.

Het idee dat popmuzikanten voor die aandacht alles over hebben, is hardnekkig. En helaas wordt er over hun ruggen belachelijk veel geld verdiend. Aslaug, upcoming Utrechtse zangeres, vertelt nog hoe ze haar best moet doen om haar band over te halen gratis mee te komen naar Hilversum voor een al even gratis optreden in een nachtprogramma op 3FM.

Dit komt allemaal omdat men aan de kant met geld nogal kwistig strooit met de term ‘amateur’ als iemand niet 40 uur goedbetaald kan rondkomen van diens werk, dat zo leuk is om te doen. Als we de betalingspraktijk van bandjes moeten volgen heeft Nederland dus een stuk of honderd professionele popmuzikanten. De rest hobbyt erbij als amateur. Klaar om uitgebuit te worden.

Noem dus voortaan iedereen die zijn vak serieus neemt gewoon wat die is, en stop met het onderscheid tussen amateurs en profs. Het gaat niet om de jaaropgave inkomstenbelasting.

Weetje van de dag: sinds is afgesproken dat musici die live spelen in programma’s van de NPO ook gewoon betaald moeten worden (DWDD betaalde nooit), is het aantal live optredens op de publieke omroep gekelderd.

2: Mannen hebben nog altijd de macht, en dat leidt tot voortdurend overschreden grenzen.

Vraag uit de zaal bij een sessie over ‘Grenzen definiëren’: “Wat moet ik doen als een producer zegt dat ik met hem moet zoenen als ik een contract wil, en hij me anders kansloos zal maken in de sector?”

Op de vraag werd hartgrondig door het panel, waarin ook een vertegenwoordiger van mores.online, gereageerd met: “ga weg daar, geef hem aan, expose hem!”. Wat, getuige de vanzelfsprekende toon van de vraagstelster, nog niet echt staande praktijk is. Er is nog een lange weg te gaan. Zeker voor vrouwen in de popmuziek.

Die zetten dus, zoals Laksmi vanaf het podium liet weten, hun sex-appeal uit als het te lastig wordt. Mannen hoeven dat op het podium nooit te doen. Best wat mannen die dit lezen vinden dat vrouwen zich daar niet zo over moeten opwinden.

Dat is iets waar we echt aan moeten werken.

Ondertussen bleek dat er in de scene een lijst rondgaat met – vooral – mannen die op verschillende manier een slechte reputatie hebben als het gaat om de omgang met vrouwen. Net zoals er een lijst (m) schijnt te zijn waarop artiesten (v) die daar moeilijk over doen en die dus weer gemeden moeten worden door de bezitters van losse handjes.

3: Rap is de enige muziekstijl die verantwoordelijk gehouden wordt voor maatschappelijke problemen.

Tijdens de paneldiscussies op No Man’s Land zaten er niet bar veel mensen van kleur in de zalen van TivoliVredenburg. Dat hangt ook een beetje aan het hele evenement: de Utrechtse popsector lijkt minder divers dan je zou denken, als je de lijsten zou volgen.  In een sessie over de kwalijke reputatie van Rap zaten er dan weer vrijwel geen witte mensen in zaal Cloud Nine, en was het publiek gedecimeerd tot een klein groepje mensen, voor 96 procent dus niet-wit. Dat kan komen doordat een paar niveaus lager inmiddels de bierkranen waren open gegaan, maar het zegt wel iets over de status van rap en hiphop, inmiddels de grootste (in streams en optredens) sector in de popmuziek.

Niet dat ik de Utrechtse popsector racisme wil verwijten, maar echt meer interesse in elkaar zou toch wel tof zijn. Omdat het wel ergens over ging.

Rap, sinds eind jaren negentig in Nederland ook in de landstaal beoefend, heeft een slechte naam. Gangsta Rap, Drill Rap, discriminerende teksten, seksisme, de nadruk op porno en geweld en steek- en schietpartijen waardoor veel rappers niet heel oud worden.

Tijdens deze sessie, geleid door PAX, was het vooral NRC-journalist Saul van Stapele die flink van leer trok tegen de gevestigde media, en journalisten die daar hun huiswerk niet doen. ‘Sterft er een zwart iemand in een gang-oorlog, is het een rapper die doodgaat, als die tien jaar geleden een keer een slecht rapfilmpje op YouTube heeft gezet. Speelde hij gitaar in plaats van te rappen, zal er nooit op het nieuws komen dat er een gitarist is gesneuveld in een straatgevecht.’

Achterstandswijken

Point taken, en het gaat verder. Kim Dankoor, wetenschapper en onderzoeker van de hiphopcultuur, vertelde vanuit haar tijdelijke werkadres in LA dat het opvallend is dat Rap de enige muziekstroming is die gevaarlijk wordt geacht voor de samenleving. ‘Heavy Metal’ is ook een gewelddadige subcultuur, maar dat ziet men vooral als gevaarlijk voor het individu, terwijl Rap voor anderen gevaarlijk wordt gevonden.’

Het komt er gewoon op neer. zo legde Mahi Khalesi (labeleigenaar) uit, dat rapmuziek verantwoordelijk wordt gemaakt voor de gewelddadige subcultuur waar die uit voortkomt. Myrto Semmoh maakt het nog wat sterker: ‘Dankzij de hiphopmuziek en de rap werd het al decennia bestaande probleem in de achterstandswijken voor het eerst bekend. Omdat ze erover zongen en rapten en er succes mee hadden. Voor die tijd werden ze genegeerd. En nu schieten ze op de messenger.’