Het lastigste van weer aan het werk gaan na de zomervakantie zijn de vakantieverhalen van collega’s. Of van jezelf. Dat fantastische uitzicht, die unieke camping, dat prachtige strandje, dat restaurant waar je voor geen geld het beste eten ter wereld kreeg, dat inheemse volk dat jij als eerste met je touringcar bezocht. Dat momentje van klimaatschaamte dat je nog even wist uit te stellen tot volgend jaar, want de kinderen.
Even was ik bang dat Eric de Vroedt, artistiek directeur van Het Nationale Theater, ons op zo’n manier zou vergasten op zijn verslag van een reis naar Indonesië, maar zijn Staat van het Theater bij de opening van het jaarlijkse Theaterfestival pakte anders uit. Al begon het wel als een vakantieverhaal.
Likeminds en de codes
Sommigen, waaronder ikzelf, hadden nog verwacht dat die feestelijke toespraak waarin een Belangrijk Figuur Uit De Sector de balans opmaakt, op het laatste moment zou zijn geactualiseerd. Immers, die donderdagochtend was een explosief stuk verschenen in NRC over wanpraktijken bij Likeminds.
Die ontwikkelinstelling blijkt al jaren geleid te zijn door een oprichter die het niet zo nauw neemt met fair practice en #metoo, terwijl de Raad van Toezicht, al jaren bestaande uit dezelfde man, de code cultural governance aan de laars blijkt te hebben gelapt. Omdat zulks in de kunstsector inmiddels zo vaak blijkt voor te komen dat niet meer van ‘incidenten’ gesproken kan worden, zou een vlammende speech van Eric de Vroedt welkom zijn geweest. Hij deed het niet, misschien mede omdat op de specialistische website Theaterkrant de rapen gaar waren toen werd aangekondigd dat hem de eer van De Staat was toegevallen.
Diversiteit niet laten ontaarden
Toch was De Vroedts betoog, zorgvuldig geschreven zoals we van hem gewend zijn, wel zo opgebouwd dat hij de spanning erin wist te houden. De Vroedt had een ander plan, minstens even spannend. Hij trok fel van leer tegen de intense verdeeldheid binnen de gemeenschap van Indische Nederlanders, waar hij zelf deel van uitmaakt. Geheel in lijn met de nieuwste inzichten over diversiteit en inclusie, mondde zijn Staat van het Theater uit in een oproep om het streven naar diversiteit niet te laten ontaarden in een eilandenrijk vol elkaar op leven en dood bestrijdende minderheden.
“Wat mij betreft is dat de uitdaging voor de komende jaren: verdrukte perspectieven ruimte bieden maar óók incorporeren in grotere vertellingen over en voor de hele samenleving. Omdat een gezonde samenleving nou eenmaal niet zonder verbindende verhalen kan. Zonder te vervallen in de louter witte blik of zoetsappig Benneton-theater. Verhalen creëren waarin al die nieuwe sprekers worden gevierd, maar ook intern en met elkaar mogen clashen. Waarin die zienswijzen zich niet veilig terugtrekken in hun eigen biotoop maar continu elkaar opzoeken, aftasten, het contact aangaan.”
“Én: waarin zij niet alleen strijden voor hun gender, geloof of kleur maar vooral ook Het Systeem bevragen waarvan wij, met z’n allen, deel uitmaken. Laten we ‘t op toneel iets vaker hebben over sociale ongelijkheid. Over klasse. Over eroderende instituties en manipulatieve multinationals. Over Big Tech, Big Pharma, Big Agro.”
Aanstekelijke indo-rock
Aan deze behartenswaardige woorden valt weinig toe te voegen. Of het moet zijn dat De Vroedt met zijn Staat van het Theater nog iets deed waar ik graag een stevige versterker bij zou willen zetten: muziek. De Vroedt had een band uitgenodigd die buitengewoon aanstekelijke indo-rock bracht. Hij was onderweg naar een repetitie overvallen door hun muziek, en het moet gezegd, Djanger van Nusantara Beat is een heerlijk nummer. Na de speech van De Vroedt trad de band live op, en het was een feest.
Dat optreden maakte mij er weer extra bewust van hoe stom het eigenlijk is dat we al die schotten tussen genres hebben ingesteld. De Vroedt refereerde eraan. Gelukkig zien steeds meer mensen in dat het idioot is dat we toneel naast dans en muziek hebben en dat die vaak nog aparte zalen hebben, eigen publiek, eigen critici.
Alle genres graag samen
Ik verlang mijn hele leven al naar toneel dat de kracht heeft van popmuziek en de dynamiek van dans. ‘Maar daar hebben de musical toch voor?’, hoor ik je zeggen. Maar nee, want musical is ook een apart genre met eigen regels, stijl en wetmatigheden.
Het zou fijn zijn, als we naast het voorkomen van bubbels waarin iedere minderheid zich veilig waant, maar juist onveilig is, ook de genres en stijlen weer eens overhoop zouden gooien.
Terug naar de roots in Afrika, Griekenland en India. Een keertje Nigeriaans höken bij Shakespeare met Bollywood dans. Geregisseerd door Eric de Vroedt.
Ik kom zeker kijken.
Lees de Staat van het Theater hier:
De-Staat-van-het-Theater-2023-NTF-door-Eric-de-Vroedt-def.-versie-1
English (UK) 
Nederlands 
Français 
