Amsterdam, 12 juni 2025 – De opkomst van artificiële intelligentie zorgt voor beroering in de kunst- en cultuursector. Gaat AI de vrije creativiteit van mensen overheersen? Bepalen algoritmen straks wat we lezen, waar we naar luisteren, waar we naartoe gaan? Wat doet AI met onze waarneming of verbeelding? Hoe beïnvloedt AI de publieke ruimte waarin kunst en cultuur functioneren?
Bookman #143: Kunst en AI is vanaf nu verkrijgbaar, klik hier en bekijk de inhoudsopgave.
De coverillustratie is gemaakt door Charlotte Brugge.
Nieuwe mogelijkheden én bedreigingen
Bookman 143 brengt in kaart wat AI voor culturele instellingen en makers kan betekenen. Sommigen zien AI als een instrument dat nieuwe mogelijkheden biedt in het creatieve proces en nieuwe wegen opent. Anderen zien het als een bedreiging. Het gaat daarbij om meer dan vrees voor broodroof of verlies van werkgelegenheid voor kunstenaars.
AI als responsief materiaal
In het openingsartikel relativeert Michel van Dartel de hardnekkige vrees dat AI het werk van kunstenaars overbodig kan maken. Kunstenaars benaderen AI vooral als ‘responsief materiaal’: ze sparren met AI-toepassingen of programmeren zelf om verrast te worden met andere mogelijkheden dan ze zelf bedenken. Ook is AI een belangrijk thema voor reflectie, met name op ethische aspecten zoals de ecologische impact en het afstaan van gebruikersdata.
Overheidsrol onder de loep
AI heeft onmiskenbaar ingrijpende gevolgen voor culturele en creatieve makers. Dit blijkt onder meer uit het artikel van Caspar de Kiefte over onderzoek van de Kunstenbond naar de impact op de beroepspositie van kunstenaars. Wat is de rol van de overheid? Is een afwachtende houding gerechtvaardigd vanwege Europees beleid, of is juist anticipatie nodig? Deze vragen staan centraal in een advies van de Raad voor Cultuur dat in 2026 verschijnt.
Tech-revolutie
Ewout van der Linden and Twan Arts behandelen de impact van AI op respectievelijk de muziek- en filmindustrie. De muzieksector kijkt ernaar als konijnen in de koplampen van een aanstormende auto, zegt Van der Linden, maar volgens hem kan het nog goedkomen. Arts benadrukt dat film altijd al gevormd werd door technologie en zich ook nu zal aanpassen. ‘De kern van deze nieuwe revolutie ligt in het feit dat AI niet langer alleen een hulpmiddel is, maar steeds meer een co-maker wordt.’ Auteurs zijn het over één ding eens: computermodellen kunnen veel en hebben meerwaarde als tool, maar kennen geen verbeelding en hebben geen gevoel.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
