Star Wars in 1977 – A force is born

Toen George Lucas in 1977 het lef had (of naïef genoeg was) om de bioscoop te bestormen met een ruimtesprookje waarin een prinses gered moest worden uit de klauwen van een booswicht met een Duitse helm was Kubricks 2001 nog de norm voor ruimtespektakel. Lucas liet zich daar niet door intimideren en vond voor Star Wars alles zelf opnieuw uit. Hoewel…

Zijn eerste notities voor wat zijn levenswerk zou worden waren losjes gebaseerd op de Japanse avonturenfilm The Hidden Fortress van Akira Kurosawa. Als regisseur had hij op dat moment enige naam gemaakt met twee totaal verschillende films: de lowbudget toekomstfantasie THX 1138 en American Graffiti, een nostalgische terugblik op het leven van Californische tieners in de jaren zestig.

Met wat goede wil kan je stellen dat hij die twee passies in Star Wars heeft gecombineerd. Een ruimtefantasie boordevol nostalgie naar de stripverhalen uit zijn jeugd. Flash Gordon is vaak genoemd als belangrijke invloed. Tegelijkertijd lukte het hem de kijker het gevoel te geven dat het allemaal overdonderend nieuw en origineel was – wat het in veel opzichten ook was.

Sterke troef was zijn besluit om van ruimteschepen geen glimmende machines te maken, maar gebutste en stoffige voertuigen die de indruk wekten dat ze al eeuwenlang meegingen. Die aanpak zag je later ook in bijvoorbeeld Alien (1977) en Blade Runner (1982).

Verder was het een gouden vondst dat de menselijke helden gezelschap kregen van de koddige robots R2D2 en C3PO, die voor de broodnodige humor zorgden. Onsterfelijk werd ook de Force, een soort semi-religieus energieveld waar ingewijden gebruik van kunnen maken. ‘May the Force be with you’, wensten de fans elkaar toe.

De hierna volgende Star Wars-reeks had zijn ups en downs, maar de originele Star Wars (later omgedoopt tot Star Wars: Episode IV – A New Hope) werd direct breed omhelsd.

De Volkskrant-recensent was nog wat voorzichtig met de opmerking dat het inhoudelijk een ’tamelijk naïef jongensboekenverhaal’ is en zag er nog niet de film van de eeuw in, maar toch wel ’technisch zeer vernuftige sciencefiction’ en constateerde ook:

“Regisseur George Lucas heeft de jongste (Amerikaanse) generatie een film willen schenken die de jeugd van nu het plezier moet verschaffen dat Lucas zelf in zijn jeugd ondervond bij striphelden als Flash Gordon en avonturiers als Errol Flynn.”

Zelf noteerde ik in het Noordhollands Dagblad: “Met geavanceerde trucages en jongensachtige bravoure tovert hij de kijker een spectaculaire sprookjeswereld voor ogen […] en het uitzicht op onbekende planeten is adembenemend realistisch (en gelukkig ook humoristisch).”

Het Amerikaanse vakblad Variety was direct een en al lof en begon in 1977 de bespreking met de aanhef “George Lucas set out to make the biggest possible adventure fantasy out of his memories of serials and older action epics, and he succeeded brilliantly.” Om daar aan toe te voegen:

“Like a breath or fresh air, ‘Star Wars’ sweeps away the cynicism that has in recent years obscured the concepts of valor, dedication and honor. Make no mistake – this is by no means a “children’s film,” with all the derogatory overtones that go with that description. This is instead a superior example of what only the screen can achieve, and closer to home, it is another affirmation of what only Hollywood can put on a screen.

In casting his principals, Lucas chose three not-so-familiar faces, all young, talented and designed to make the story one of people, not of garish gadgetry. The superb balance of technology and human drama is one of the many achievements: one identifies with the characters and accepts, as do they, the intriguing intergalactic world in which they live.”

Ook The Hollywood Reporter was wild enthousiast en schreef: “Lucas combines excellent comedy and drama and progresses it with exciting action on tremendously effective space battles. Likeable heroes on noble missions and despicable villains capable of the most dastardly deeds are all wrapped up in some of the most spectacular special effects ever to illuminate a motion picture screen. The result is spellbinding and totally captivating on all levels.”

Hoe dan ook, Lucas moet diep in ons aller onderbewuste een gevoelig plekje hebben geraakt. Het fenomeen zou uitgroeien tot een complete amusementsindustrie en die originele Star Wars werd al snel de (op dat moment) meest verdienende film aller tijden.

Ruim tien jaar na voltooiing van de zesdelige reeks is er dan toch weer een zevende aflevering: Star Wars: The Force Awakens, nu geregisseerd door J.J. Abrams. Disney heeft bepaald dat recensies pas morgen mogen verschijnen, maar als we afgaan op een eerste bericht in Variety zijn de voortekenen veelbelovend.